Mühazirələr. Mövzu Müasir şəraitdə mülki müdafiənin rolu və vəzifələri. Plan

Fərdi apteçka Aİ-2 
Aİ-2 apteçkasında insan orqanizminə ionlaşdırıcı şüalanmaların, zəhərli 
maddələrinin və bakterial vasitələrinin təsirinin qarşısını alan və ya bu təsiri 
zəiflədən, habelə şok halının qarşısını alan preparatlar (tibb dərmanları) olur. 
Apteçka – yastı plastmas narıncı rəngli qutudan ibarətdir. Onun 7 bölməsi və ya 
yuvası vardır. Həmin bölmələrdə mühafizəedici dərmanlar yerləşir. Bölmələrdə 
yerləşən dərmanlar kiçik penallarda olur. Onları bir-birindən yaxşı ayırmaq üçün 
penalların hərəsi bir rəngdə olur. MM fərdi apteçkasında aşağıdakı maddələr olur:
1-ci bölmədə şpris-tyubik yerləşir. Şpris-tyubikdə narkotik ağrıkəsici maddə - 1 ml 
2%-li promedol və ya morfin məhlulu yerləşir. Bundan ağır travmalarda, geniş 
yanıqlar zamanı, sınıqlarda, ağrı şokuna qarşı və s. hallarda (budun yumşaq 
toxumasına) əzələ içərisinə yeridilir. Şpris-tyubiki istifadəyə hazırlamaq və 
işlətmək qaydası belədir: əvvəlcə şprisin iynəsini örtən kolpağı sonadək burullar və 
bununla da tyubikin daxili plyonkasını deşirlər, sonra iynənin ucunu yuxarı 
tutmaqla kolpağı ondan çıxarırlar. Şprisin iynəsini sağrının, budun və ya çiyinin 
əzələsinə cəld hərəkətlə batırırlar (təcili hallarda paltarın üstündən də vurmaq olar). 
Tyubiki barmaqla sıxıb mayeni əzələyə tam surətdə yeridəndən sonra, iynəni 
çıxarırlar.
2-ci bölmədə fosforlu-üzvi maddələrlə zəhərlənməyə qarşı tabel antidotu olaraq 
tarın həbləri vardır. O qırmızı rəngli penalda yerləşir. Tarenin bir həbinin (hərəsi 
0,2 q) “Kimya həyəcanı” xəbərdarlığı verilərkən qəbul edirlər; zəhərlənmənin 
əlamətlərini aşkar olunarkən daha bir həb taren daxilə qəbul edilir.
Apteçkanın 3-cü bölməsində bakteriya əleyhinə dərman – sulfadimetoksin (15 həb) 
rəngsiz iri penalda yerləşir. Onu şüalanmadan sonra, mədə-bağırsaq pozğunluğu 
baş verərkən dərhal 7 tablet, sonrakı 2 gün hər dəfə 4 tablet qəbul edilir.
4-cü bölmədə ionlaşdırıcı şüalanmanın təsirinə orqanizmin müqavimətini artırmaq 
üçün radiasiya əleyhinə dərman – sistamin. Bu dərman iki çəhrayı penalın hər 
birində 6 həb miqdarında olur. Penallardakı dərmanın şüalanma təhlükəsi zamanı 
bilavasitə şüalanmadan 30-40 dəq daxilə bir dəfəyə 6 tablet qəbul edilir. Bu 4-5 
saat müddətində orqanizmi mühafizə etmək qabiliyyətinə malikdir. Əgər həmin 
müddətdən sonra yenə şüalanma qorxusu olarsa qalan 6 tablet də qəbul edilir.
5-ci bölmədəki iki rəngsiz penalda bakteriya əleyhinə dərman – xlortetrasiklin (hər 
penalda 5 həb miqdarında) olur. Bu dərman bakterioloji zəhərlənmə təhlükəsi 
yaranarkən və ya belə zədələnmə zamanı qəbul etmək məsləhət görülür (təcili 
qeyri-spesifik profilaktik vasitə olaraq, habelə yara və yoluxmalarının 
profilaktikası məqsədilə). Bu tabletdən dərhal 5 qəbul edirlər və 6 saatdan sonra 
qalan 5 tableti də qəbul edirlər.
6-cı bölmədə radiasiya əleyhinə maddə - kalium-yodid ağ rəngli penalda olur. Bu 
dərman radioaktiv çöküntülər düşərkən, xüsusən radioaktiv maddələrlə 
zəhərlənmiş ərazidə otarılan inəklərin südü və qida ilə orqanizmə radioaktiv maddə 
keçməsi təhlükəsi olarkən 10 gün müddətində, gündə 1 həb daxilə qəbul edilir.
7-ci bölmədə göy rəngli penalda etaperazin yerləşir. Orqanizmin şüalanmaya, 
ürəkbulanması və qusma ilə meydana çıxan ilk reaksiyanın aradan qaldırmaq üçün 

---

işlədilir. Şüalanmadan sonra və yaxud zədələnmələr zamanı ürək bulanarsa, daxilə 
1 tablet qəbul edilir. Radiasiya əleyhinə iki saylı dərmandan başqa bütün dərmanlar 
8 yaşadək uşaqlara yaşlılar üçün olan dozanın 1/4 hissəsi, 8-15 yaşlı uşaqlara 1/2 
hissəsi qismində verilir, radiasiya əleyhinə iki saylı dərmanı isə tam dozada verilir.
Qutunun qapağının içəri tərəfində dərmanların yuvalarda necə yerləşdirildiyi təsvir 
edilmişdir. Apteçkada dərman vasitələrinin işlədilməsinə dair təlimat vərəqi də 
olur.
Əgər fərdi apteçkadakı radiasiya əleyhinə dərmanlardan əvvəlcədən istifadə 
olunmayıbsa, onda bu vaxt onları təlimata uyğun surətdə işlətməyə başlayırlar.