| Antropogen omillar - kishilik jamiyati tomonidan tabiatga bo`lgan tapsir. Bu tabiatni boshqa turlarning ozuqa muhiti sifatida opzgartiradi yoki boplmasa ularning hayotiga tapsir etadi. Kishilik jamiyati tarixidagi ovchilik, keyinchalik qishloq xopjaligi, sanoat va transportning rivojlanishi sayyoramiz tabiatini kuchli darajada opzgartirib yubordi. Yer-yuzidagi hamma jonli organizmlarga insonning tapsiri kundan-kunga ortib bormoqda. Hozirgi vaqtda Yerning jonli qatlamidagi hayot taqdiri, barcha jonli organizmlar hayoti va inson taqdiri antropogen omilning tabiatga bo`lgan tapsiriga bogpliqdir. Keyingi yillarda Amudaryoning quyi oqimidagi rayonlarda tabiatdagi muvozanatning inson faoliyati tufayli buzilishi natijasida biotsenozdagi koppchilik opsimlik va hayvon turlari yo`qolib ketdi. Bundan tashqari tabiatdagi ekologik omillar muvozanatining buzilishi tufayli insonning opzi uchun ham bu joylarda nokulay sharoitlar vujudga keldi va buning oqibatida har xil kasalliklar paydo boplmoqda.
Muhitdagi bitta omil birga yashayotgan har xil turdagi organizmlarga har xil tapsir koprsatadi. Masalan, qishda bopladigan kuchli shamol yirik hayvonlarga salbiy tapsir koprsatadi, lekin kichik hayvonlarga, ular kuchli shamol vaqtida opz uyalarida yoki qor ostida yashirinib yotganlari uchun unchalik tapsir qilmaydi.
Muhitning ayrim xususiyatlari kopp vaqt davom etgan turlar evolutsiyasida opzgarmasdan keldi. Ana shular jumlasiga yerning tortish kuchi, quyoshning doimiyligi, okeanlarning tuz tarkibi va atmosfera xususiyatlari kiradi.
Dostları ilə paylaş: |
