Mundarija : N
Yüklə 0,99 Mb.
|
| M itoz. Hujayra autosintetik interfazasining yakunlanishi bilan
ko‘pgina hujayralar bo`lina boshlaydi. Somatik hujayralar mitoz yo`li bilan bo`linib ko‘payadi. Mitozda hujayrada ketma-ket ro ‘y beradigan 4 davr tafovut qilinadi: profaza, metafaza, anafaza, telofaza. Mitoz jarayonida hosil bo`lgan 2 ta qiz hujayra ona hujayraga xos bo‘lgan barcha tuzilmalarga va, ayniqsa, to‘liq irsiy materialga ega bo‘ladi. Mitoz natijasida genetik modda ikki qiz hujayra o‘rtasida tengma-teng bo`linadi. Bo`linish uchun hujayra interfazada tayyorlanadi: S davrda D N K molekulasi 2 karra ortad i, bir juft sentrioladan G2 davrga kelib ikki juft sentriola hosil bo`ladi va hujayra h ar xil ichki tuzilmalar va energiyaga ega bo`ladi. M itoz hayvon hujayralarida 1—2 soat davom etadi. Profaza. Bu davrda interfazada unchalik ko‘z ilg‘amas genetik mahsulot - xromatindan oddiy yorug`lik m ikroskopida ham yaqqol ko‘rinuvchi xromosomalar shakllana boshlaydi. Interfazaning S davrida ikkilangan D N K m olekulasi n ukleogistonlar bilan birgalikda 2 ta xrom atin ipni hosil qiladi. U lar spirallashadi va buraladi - xromatin iplari yo‘g‘onlashadi, qisqaradi. S hunday qilib, shakllanayotgan h ar bir xrom osom a 2 ta xro m atin ipidan iborat bo`lib, u lar bir-biri bilan sentromera orqaliq o ‘shiladi. Profaza boshlanishida x rom osom alar yadroda bir tekis tarqalgan bo`ladi. S o ‘ng xrom osom alar yadro qobig`i bo`ylab joylashib oladi. X rom osom aning spirallashishi kuchayib, uning kaltalanishi ro ‘y beradi. H ujayrada profaza boshlanishi bilan 2 juft sentriolaning har bir jufti hujayraning ikki qarama-qarshi qutbiga yo‘naladi. H ar bir juft sentrioladan yangi m ik ronaychalar hosil bo`lib, bir-biriga qarab yo‘naladi. Ayrim mikronaychalar o‘zaro qo‘shilib ketsa-da, boshqalari esa bir-biriga yaqinlashadi, lekin qo‘shilmaydi. Mana shu ikki qu tb sentriolalardan y o‘nalgan mikronaychalar urchuq iplarini hosil qiladi. Profaza boshlanishida yadro qobig`i saqlangan bo`ladi. Shuning uchun ham urchuq iplari yadrodan tashqarida bo`ladi. Profaza davom ida yadro qobig`i parchalanib ketadi, yadrocha y o ‘qoladi. Endi sentriolalar va ularni tutashtirib turuvchi urchuq iplari sitoplazma o ‘rtasiga siljiydi. Sitoplazmada erkin joylashgan xromosomalar hosil bo`lishi davom ida ular u rchuq ipiga o ‘ralashib ketadi. Urchuq ipining to`la shakllanib borishi bilan sentriolaning har bir jufti b ir-biridan uzoqlashib boradi, hujayraanchagina cho‘ziladi. Yüklə 0,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|