Muqimiy nomidagi

Masalan:

1. 
   O‟qituvchi 12 ta daftarni o‟quvchilarga 2 tadan ulashdi. Nechta o‟quvchi daftar oldi? J: 6 ta o‟quvchi daftar oldi.
   

2. 
   8 ta sabzi 4 quyonga teng bo‟lib berildi. Har-bir quyonga nechta sabzi
   

berildi?

3. 
   15 ta sabzi har-bir quyonga 5 tadan berildi. Nechta quyonga sabzi berildi?
   

4. 
   12 ta koptokni 4 ta to‟r xaltaga baravardan solishdi. Har qaysi to‟r xaltaga nechtadan koptok solishgan?
   

5. 
   12 ta koptokni 3 tadan qilib to‟r xaltalarga solishdi. Nechta to‟r xalta kerak bo‟ladi?
   

Bu masalalarni echishda ko‟rgazmalilikdan foydalaniladi. Bu masalalarning javoblarini dastlab sanash orqali topadilar, so‟ngra o‟qituvchi bu masalalarning echimini bo‟lish amali bilan yozish mumkinligini ma‟lum qiladi. 12 ni 4 ga bo‟lishni

12. 
    : 4 shaklida yozilishini va oxirgi masalaning echimini 12 : 4 = 3 shaklda yozish mumkinligi aytiladi, bunda 12-bo‟linuvchi, 4 bo‟luvchi, 3 esa bo‟linma deyilish aytiladi. YUqoridagi masalalarning shartlarini taqqoslash natijasida ko‟paytirish va bo‟lish amallarining o‟zaro bog‟liqligi ko‟rsatiladi.
    

Masalan:5 · 3	=15;	15:3=5;	15:5	= 3;
4 · 3	= 12;	12:4=3;	12:3	= 4

va agar ko‟paytmani ko‟paytuvchilardan biriga bo‟linsa, ikkinchi ko‟paytuvchi
kelib chiqadi degan xulosaga kelinadi, so‟ngra ko‟paytirish amalining o‟rin almashtirish xossasini ko‟rsatmalilik asosida tushuntiriladi.

27

Masalan:

1. 
   Sinfning 3 ta derazasi bor. Har qaysi derazada 4 tadan gulli tuvak turibdi. Derazalardagi hamma gulli tuvaklar nechta?
   

2. 
   Sinfning 4 ta derazasi bor. Har qaysi derazada 3 tadan gulli tuvak turibdi. Derazalardagi hamma gulli tuvaklar nechta? 3 · 4 = 12; 4 · 3 = 12
   

Hosil bo‟lgan echimlarni taqqoslab ular nimalar bilan o‟xshash va nimalar bilan farq qilishligi o‟rgatiladi va ko‟paytuvchilarning o‟rinlarini almashtirishdan ko‟paytma o‟zgarmaydi degan xulosaga kelinadi hamda uni mustahkamlash maqsadida mashqlar bajariladi.

1. 
   Tushurib qoldirilgan sonlarni qo‟yib ko‟chiring:
   

3·4=4·9· =7·9;

7·3= ·7

2. 
   Ifodalarni taqqoslang va yulduzchalar o‟rniga >, <, = belgisini qo‟ying.
   

6 · 3 * 3 · 6; 5 · 4 * 5 · 4 so‟ngra xossani xarflar yordamida a · v = v · a
yozishga keltiriladi.