ORTAÖĞRETİM KURUMLARINDAKİ DERSLİKLERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ (ELAZIĞ İLİ ÖRNEĞİ)
*Murat TUNCER, **Kürşat BALCI, **Ender ÖZEREN
*Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü
** Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Y.Lisans Öğrencisi
ÖZET
Öğrenme ortamlarının belli niteliklere sahip olmaması durumunda öğrenen sağlığını ve öğrenme verimini olumsuz etkilediği bilinmektedir. Sıcaklık, nem, gürültü gibi değişkenlerin yanı sıra öğrenci başına düşen alan ve pencere alanı gibi değişkenlerin de öğrenme ortamından beklenen öğrenme düzeyini olumsuz etkileyebileceği çeşitli araştırmalarda dile getirilmiştir. Bu duruma başlangıçta okul için inşa edilmemesine rağmen okul olarak kullanılmaya başlanan ve zaman içinde çeşitli tadilatlarla niteliklerinin bir bölümünü daha kaybeden bu binalarda öğretime devam edilmesi eklendiğinde sorun daha ciddi bir boyut kazanmaktadır. Araştırma kapsamında yapılan ölçümlerde pek çok sınıfın niteliklere uygun olmadığı, alan büyüklüğü-öğrenci sayısı-pencere alanı gibi karşılaştırmalarda yetersizlikler olduğu görülmüştür. Bunun yanında araç-gereç dağılımı bakımından da okullar arasında ciddi fark olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle okul aile birliklerinin güçlendirilerek araç-gereç eksikliğinin giderilebileceği, sınıflardaki öğrenci sayısının azaltılması veya sınıf mevcudu sınıf alanı karşılaştırmasına göre sınıf tahsisinin yapılmasının yarar getireceği düşünülmektedir. Ayrıca okul yönetimi ve öğretmenlerin öğrenme ortamı-öğrenme arasındaki ilişki konusunda bilgilendirilmesi gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler: Öğrenme Ortamı, Fiziksel Değişkenler, Okul, Sınıf, Ortaöğretim Kurumları
EVALUATION OF THE PHYSICAL CHARACTERISTICS OF CLASSROMS IN SECONDARY EDUCATION INSTITUTIONS
ABSTRACT
In the absence of certain qualities of learning environments learners are known to negatively affect the efficiency of the health and learning. It is known to adversely affect the level of learning such as temperature, humidity, noise and field variables. This situation although it was not built of the school building, it was used a school and then has becomes a serious problem. Measurements carried out within the scope of the research is not feasible for many of the attributes of the class size, number of students and windows were found to be deficiencies in such comparisons. It was observed significant differences between schools in terms of equipments. Therefore, ıt was thought to be useful parent-teacher associations will be strengthened and overcome the lack of equipment, reduced the number of students in class. Also school management and teachers need to be informed about the relationship between the learning environment.
Key Words: learning environment, physical variables, school, class, secondary education institution.
-
Giriş
Eğitim yürütülen faaliyetlerin niteliğinden dolayı birçok faktörün etkisine açıktır. Öğretmen nitelikleri, yürürlükteki program, öğrenen özellikleri ve öğrenme ortamı bunlardan birkaçıdır. Eğitim faaliyetlerinin niteliğini arttırmak için bu faktörlerin öğrenmeye olan etkisini tanımlayarak eğitimi planlama sürecinde dikkate almak gerekmektedir. Bu araştırmada bu faktörlerden öğrenme ortamlarının üzerinde durulmaktadır.
Öğrenme ortamları öğrenme faaliyetinin gerçekleştiği mekânlar olarak tanımlanabilir. Bu tanıma göre okullar, laboratuarlar, derslikler hatta kütüphaneler birer öğrenme ortamıdır. Bu ortamların öğrenme üzerindeki etkisi konusunda yapılmış araştırma bulguları eğitim-öğretim faaliyetlerinin yürütülmesinde öğrenme ortamlarının dikkate alınması gerektiğini göstermektedir. Öğrenme ortamı niteliklerinin iyi planlanmasının öğrenme beklentilerinin gerçekleşme düzeyi üzerinde olumlu etki yapacağı bilinmektedir.
İçinde yaşanılan çevre insan davranışları üzerinde etkilidir (Parlak, 2003; Küçükoğlu ve Özerbaş, 2004; Gelişli, 2007). Dolayısıyla öğrenme ortamlarının iyi planlanması ile öğrenci davranışlarının belli ölçülerde yönlendirilmesi mümkündür. Uludağ ve Odacı (2002) okullarda modüler mobilya kullanımı ile hem fiziksel konfor sağlanacağı hem de interaktif iklimin oluşmasının kolaylaşacağını iddia etmiştir. Gök ve Gürol (2002) eğitim faaliyetlerinden beklenen yararın sağlanmasında yeterli sayıda okul binasının olması, bu binaların verimli ve planlı kullanılması gerektiğine değinmiştir. Okulların fiziksel değişkenlerinin iyi planlanmadığında iletişime engel olacağı (Varış, 1998:1; Özyürek, 2001:97), bu nedenle de öğrenmeyi engelleyeceği ileri sürülmüştür. (Cohen, Manion ve Morrison’dan (1996) aktaran Polat ve Kırıkkaya, 2004; Başar,2006). Ayrıca sınıfın boyut bakımından uzun ve büyük olması öğrencinin öğretmenle göz teması kurmasını engelleyebilmektedir (Safer ve diğerleri, 2005; Niemeyer, 2003). Bunun yanında sınıfta kullanılan sıraların öğrenci ilgi ve dikkatini öğretmen ve öğretim materyalinden uzaklaştırabileceği ifade edilmektedir (Veltri ve diğerleri, 2006). Walker (2007) ve Lei (2010) okullardaki teknoloji kullanımına dikkat çekerek öğrenme ortamları anlamında teknolojinin de dikkate alınması gerektiğini vurgulamıştır. Alkan (1992:28) öğrenmenin sosyal, fiziksel ve psikolojik açılardan uygun ortamlarda yapılması gerektiğini belirtmiştir.
Bu görüşlerin yanı sıra öğrenme ortamlarındaki iç hava kalitesinin de öğrenme üzerinde etkili olduğunu iddia eden araştırmalar yapılmıştır. Bu araştırmalarda sıcaklık, nem, karbondioksit gibi sınıf içi değişkenlerin öğrenme üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Bunun yanında gürültü, manyetik alan ve renk seçimi gibi değişkenlerin de öğrenmeye etkisini araştıran araştırmalar göze çarpmaktadır. Bu araştırmalara Barker (1982), Papadatos (1973), Başar (2006), Daggett, Cobble ve Gertel (2008), Griffin (1990, Koszarny (1978), Crandell ve Smaldino (2000), Polat ve Kırıkkaya (2004), Moreno, Tharp ve Dresden (2010) ve Bulgurcu, İlten ve Coşkun (2003)’un yapmış olduğu araştırmalar örnek olarak gösterilebilir. Bu araştırmalarda öğrenme-öğretme faaliyetlerinin renk seçimi, nem, sıcaklık değerleri ve gürültü gibi değişkenlerden etkilendiği ortaya konulmuştur.
Etkileri çeşitli araştırmalarla ortaya konulan bu sınıf içi değişkenlerin öğretimi destekleme amacına yönelik olarak iyi planlanıp planlanmadığı araştırılması gereken bir konudur. Bu yönde yapılacak araştırmalar ile bir yandan öğrenme ortamlarının niteliklerini arttıracak tedbirlerin alınabilmesi mümkün hale gelecek, diğer taraftan öğretmenler ve okul yöneticileri bu değişkenlerin etkisi konusunda bilgilenmeleri sağlanmış olunacaktır. Bunun yanında okul ve derslik inşa etmenin sadece inşaat alan bilgisiyle alakalı olmadığı, bu okul ve dersliklerde öğrenim esnasındaki koşulların da dikkate alınması gerektiği gibi oldukça önemli bir sonuca ulaşılacaktır. Bu araştırma bu önemlerden yola çıkılarak planlanmıştır.
-
YÖNTEM
Araştırmanın yöntemi tarama modeli olarak açıklanabilir. Bilindiği gibi tarama modellerinde Karasar (2009:76)’ın ifadesiyle nesne ya da olaylar olduğu haliyle betimlenmektedir. Seçilen araştırma modelinin bu niteliği gereği araştırman sınıflardaki araç-gereç durumunu belirleme ve sınıf içi fiziksel değişkenlerin ölçülmesi olmak üzere iki boyutta yürütülmüştür. Araç-gereç durumunun tespitinde bir kontrol listesinden yararlanılmış, fiziksel ölçümler ise metre cinsinden ölçüm yapılması suretiyle elde edilmiştir.
-
Evren ve Örneklem
Araştırmanın evrenini Elazığ ilindeki Ortaöğretim okulları oluşturmaktadır. Örneklem olarak ise Elazığ ilindeki rastgele beş ortaöğretim okulu ve bu okullardan yine rastgele olarak seçilen ikişer sınıf belirlenmiştir. Böylelikle araştırma beş okul, 10 sınıf üzerinde yürütülmüştür.
-
BULGULAR
Bu bölüm araştırma sürecinde elde edilen bulguların aktarılması amacına yöneliktir. Önceki bölümde de ifade edildiği gibi araştırma ile araç-gereç durumu ve fiziksel bazı ölçümlerin tespiti amaçlandığından bu bölüm bu iki duruma ilişkin bulguların sırasıyla verildiği bir yapıda sunulmuştur. Öncelikle sınıflardaki araç-gereç durumu ele alınmış, daha sonra sınıf içi bazı fiziksel ölçümler tartışılmıştır.
-
Sınıflardaki Araç-Gereç Durumu
Sınıf imkânlarının yapılan yatırım ve teknolojiye bağlı olarak gittikçe geliştiği söylenebilir. Buna karşın aynı ildeki okullar arasında araç-gereç bakımından hala ciddi anlamda dengesizlikler olduğu düşünülmektedir. Bu amaçla rastgele seçilen beş okul, on sınıftaki araç-gereç durumu bir kontrol listesi yardımıyla tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu boyuta ilişkin elde edilen sonuçlar tablo 1’de verilmiştir.
Tablo 1: Sınıflardaki araç-gereç durumu
Araç-Gereç Durumu
|
Okul A
|
Okul B
|
Okul C
|
Okul D
|
Okul E
|
Toplam
|
(+ :Var, -: Yok)
|
A1
|
A2
|
B1
|
B2
|
C1
|
C2
|
D1
|
D2
|
E1
|
E2
|
Var
|
Yok
|
1.Projeksiyon
|
+
|
+
|
+
|
+
|
-
|
-
|
+
|
+
|
+
|
+
|
8
|
2
|
2.Proj. Perde
|
+
|
+
|
+
|
+
|
-
|
-
|
-
|
-
|
+
|
+
|
6
|
4
|
3.Bilgisayar
|
+
|
+
|
+
|
+
|
-
|
-
|
+
|
+
|
-
|
-
|
6
|
4
|
4.Televizyon
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
0
|
10
|
5.Ses Sistemi
|
+
|
+
|
+
|
+
|
-
|
-
|
+
|
+
|
-
|
+
|
7
|
3
|
6.Perde (Penc.)
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
-
|
9
|
1
|
7.Askılık
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
10
|
0
|
8.Kitaplık
|
-
|
-
|
+
|
-
|
-
|
-
|
+
|
-
|
-
|
+
|
3
|
7
|
9.Öğrenci Dolabı
|
-
|
+
|
+
|
+
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
3
|
7
|
10.Çöp Kutusu
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
10
|
0
|
11.Sınıf Panoları
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
10
|
0
|
Toplam
|
Var
|
8
|
9
|
10
|
9
|
4
|
4
|
8
|
7
|
6
|
7
|
72
|
|
Yok
|
3
|
2
|
1
|
2
|
7
|
7
|
3
|
4
|
5
|
4
|
|
38
|
Tabloda da görüldüğü gibi araç-gereç bakımından sırasıyla televizyon, kitaplık ve öğrenci dolabı okullarda olmadığı tespit edilmiştir. Bunun yanında askılık, çöp kovası ve sınıf panolarının okulların tamamında olduğu görülmektedir. Ayrıca araç-gereç dağılımı bakımından okullar arasında bir dengesizlik olduğu tablodan anlaşılmaktadır. Araç-gereç bakımından en iyi durumdaki okulunun B okulu ve en kötü durumdaki okulun C okulu olduğu tespit edilmiştir. Projeksiyon, perde ve ses sistemi gibi araçların okullarda yaygınlaştığı da tablo verilerine dayanarak söylenebilir. Tablo verilerine dayanarak 10 sınıf 11 araç-gereç olmak üzere toplam 110 araç-gerecin 72’sinin olduğu (%65), 38’inin olmadığı (%35) gibi bir genelleme yapılabilir.
-
Sınıf İçi Fiziksel Ölçüler
Okullardaki dersliklerin pek çok özelliği gibi fiziksel özelliklerinin de öğrenen ve öğrenme üzerinde etkili olduğuna önceki bölümde değinilmiştir. Bu bölümde sınıflarda elde edilen ölçümlere yer verilmiştir. Ön sıra-tahta, kapı, priz yüksekliği, tahtaya en uzak nokta mesafesi ve tahta yüksekliği ile ilgili ölçümler tablo 2’de özetlenmiştir.
Tablo 2: Ön sıra-tahta, kapı, priz yüksekliği, tahtaya en uzak nokta mesafesi ve tahta yüksekliği ile ilgili ölçümler
Okul
|
Sınıf
|
Öğrenim Gören sınıf
|
Ön Sıra-Tahta Uzaklığı (cm)
|
Kapı Ölçüleri (cm)
|
Priz Yüksekliği (cm)
|
Tahta ya en uzak nokta mesafe (cm)
|
Tahta Yüksek. (cm)
|
Tahta Türü
|
Sınıf Mevcudu
|
A
|
A1
|
9.sınıf
|
270
|
210x90
|
135
|
700
|
80
|
Karatahta
|
27
|
A2
|
11.Sınıf
|
260
|
210x90
|
140
|
700
|
76
|
Karatahta
|
24
|
B
|
B1
|
9.Sınıf
|
350
|
190x90
|
140
|
765
|
82
|
Karatahta
|
26
|
B2
|
9.Sınıf
|
310
|
190x90
|
140
|
765
|
90
|
Karatahta
|
26
|
C
|
C1
|
10.Sınıf
|
225
|
195x90
|
140
|
700
|
95
|
Karatahta
|
30
|
C2
|
10.Sınıf
|
185
|
195x90
|
140
|
720
|
93
|
Karatahta
|
25
|
D
|
D1
|
10.Sınıf
|
150
|
250x90
|
147
|
670
|
73
|
Beyaz tahta
|
28
|
D2
|
10.Sınıf
|
150
|
250x90
|
147
|
670
|
73
|
Beyaz tahta
|
30
|
E
|
E1
|
10.Sınıf
|
245
|
200x90
|
150
|
660
|
88
|
Karatahta
|
36
|
E2
|
10.Sınıf
|
250
|
200x90
|
150
|
660
|
90
|
Karatahta
|
35
|
Ön sıra-Tahta arası uzaklıkların 150 cm ile 350 cm arasında değiştiği, kapı ölçülerinin sınıf mevcuduna göre planlanmadığı tablodaki verilerden anlaşılmaktadır. Tahtaya en uzak noktanın tahtaya olan mesafe 660 cm ile 765 cm arasında ölçülmüştür. D okulu dışındaki sınıflarda karatahtanın kullanılmakta olduğu ve bütün okullar itibariyle sınıf mevcutlarının 24-36 arasında olduğu görülmüştür. Bir diğer ölçüm priz ve tahtanın yerden yükseklikleridir. Priz yüksekliğinin 135-150 cm arasında, tahta yerden yüksekliklerinin 73-90 cm arasında olduğu tespit edilmiştir. Bu ölçümlerin öğrenci sayısı ve sınıfta öğrenim gören sınıflarla ilişkili olmadığı, dolayısıyla sınıf yerleşimlerinin rastgele yapıldığı iddia edilebilir.
Araştırma kapsamında elde edilen bir diğer ölçüm grubu sınıf alanı, pencere alanı, öğrenci başına düşen alan ölçüleridir. Bu gruba ilişkin ölçümler tablo 3’de verilmiştir.
Tablo 3: Sınıf Alan, Pencere Alan, Öğrenci Başına Düşen Alan Ölçüleri
Okul
|
Sınıf
|
Öğrenim Gören sınıf
|
Pencere alan()
|
Sınıf Alan()
|
Pencere alanının Sınıf Alanına oranı
|
Sınıf Mevcudu
|
Öğrenci Başına Düşen alan ()
|
A
|
A1
|
9.sınıf
|
9
|
48,62
|
0,18
|
27
|
1,80
|
A2
|
11.Sınıf
|
9
|
48,96
|
0,18
|
24
|
2,04
|
B
|
B1
|
9.Sınıf
|
7,39
|
46,40
|
0,16
|
26
|
1,78
|
B2
|
9.Sınıf
|
7,39
|
46,40
|
0,16
|
26
|
1,78
|
C
|
C1
|
10.Sınıf
|
9
|
50,31
|
0,17
|
30
|
1,67
|
C2
|
10.Sınıf
|
9
|
47,91
|
0,18
|
25
|
1,91
|
D
|
D1
|
10.Sınıf
|
6,63
|
43,55
|
0,15
|
28
|
1,55
|
D2
|
10.Sınıf
|
6,63
|
43,55
|
0,15
|
30
|
1,45
|
E
|
E1
|
10.Sınıf
|
7,29
|
43,56
|
0,16
|
36
|
1,21
|
E2
|
10.Sınıf
|
7,29
|
42,24
|
0,17
|
35
|
1,20
|
Dersliklerdeki pencere alanları 6,63 metrekare ile 9 metrekare arasında değişmektedir. Pencere alanının sınıf alanına oranı en düşük sınıfların öğrenci sayısı bakımından kalabalık sınıflar olması dikkat çekicidir. Bu sınıflardaki öğrenci başına düşen alan (metrekare) diğer sınıflara oranla daha azdır. Dolayısıyla sınıflarda öğrenim gören öğrenci sayısına göre pencere alanı (ihtiyaç duyulan hava miktarının karşılanması bakımından önemlidir ve sınıf büyüklüğünün dikkate alınmadığı görülmüştür.
Dersliklerdeki fiziksel ölçüler bakımından ele alınması gereken bir diğer durum sınıfın geometrik şekli, sıra ölçü ve malzemesi ve tavan yükseklikleridir. Bu duruma yönelik ölçümler tablo 4’deki gibi aktarılmıştır.
Tablo 4: Sıranın niteliği ve sıranın boyutuna yönelik bilgiler
Okul
|
Sınıf
|
Öğrenim Gören sınıf
|
Sınıfın Geometrik Şekli
|
Sıra Ölçüleri
|
Sıra Malzemesi
|
Tavan Yük. (cm)
|
A
|
A1
|
9.sınıf
|
Dikdörtgen
|
75x110x38
|
Ahşap
|
290
|
A2
|
11.Sınıf
|
Dikdörtgen
|
75x110x38
|
Ahşap
|
290
|
B
|
B1
|
9.Sınıf
|
Dikdörtgen
|
75x110x38
|
Ahşap
|
310
|
B2
|
9.Sınıf
|
Dikdörtgen
|
75x110x38
|
Ahşap
|
310
|
C
|
C1
|
10.Sınıf
|
Dikdörtgen
|
40x78x110
|
Ahşap
|
300
|
C2
|
10.Sınıf
|
Dikdörtgen
|
40x78x110
|
Ahşap
|
300
|
D
|
D1
|
10.Sınıf
|
Dikdörtgen
|
60x80x44
|
Ahşap
|
280
|
D2
|
10.Sınıf
|
Dikdörtgen
|
60x80x44
|
Ahşap
|
280
|
E
|
E1
|
10.Sınıf
|
Dikdörtgen
|
80x110x38
|
Ahşap
|
300
|
E2
|
10.Sınıf
|
Dikdörtgen
|
80x110x38
|
Ahşap
|
300
|
Sınıfların tamamı geometrik biçimdedir. Sıra malzemesi olarak ahşap malzeme kullanılmıştır. Tavan yükseklikleri 280 cm ile 310 cm arasında değişmektedir. Sınıfların geometrik yapıda olması genel olarak öğretmenin arka sıradaki öğrencilere uzak kalması gibi bir sonucu doğurabileceğinden iletişimin belli ölçülerde olumsuz etkilenebileceği söylenebilir.
-
Tartışma ve Öneriler
Öğrenme ortamlarının nitelikleri eğitim-öğretim faaliyetlerinde dikkate alınması geren bir unsurdur. Öğretmenler öğretim esnasında sınıfın fiziksel koşullarını etkili ve verimli kullanmak durumundadırlar. Öğrenme ortamının öğrenmeye etkisi konusunda bilgili öğretmenlerin sınıflarındaki öğrenen sağlığı ve öğrenme düzeyinin daha iyi olması beklenmektedir.
Milli Eğitim Sistemimizde kullanılan okul ve dersliklerin inşasında ciddi ön çalışmaların yapılmadığı söylenebilir. Hatta okul olarak inşa edilmeyen buna karşın maddi imkânsızlıklar nedeniyle okula dönüştürülerek hizmet verilen binaların olduğu da bilinmektedir. Bu gibi binalarda alınabilecek önlemler oldukça sınırlıdır. Buna karşın yeni okulların yapımında da belli standartların gözetilmediği düşünülmektedir. Sınıfların nitelikleri ile bu sınıflarda öğrenim gören öğrenci grubu açısından da pedagojik bir ilişki olduğunu söylemek güçtür.
Yapılmış bazı araştırmalarda ve yönergelerde sınıfların fiziki koşulları için çeşitli ölçüler belirlenmiştir. Küçükoğlu ve özerbaş (2004)’a göre prizlerin yerden yüksekliği en az 1 metre olmalı, sınıfların tavan yüksekliği 3 metre olmalıdır. Derslik tavan yüksekliğinin 3 metrenin altında olması durumunda ise öğrenci başına 4 metrekare hacim düşecek şekilde kontenjan planlanmasının yapılması önerilmektedir( MEB, 2002). Pencere alanının derslik taban alanının %18’inden düşük olmaması, öğrenci başına kullanım alanının en az 1,2 metrekare olması gerekmektedir. Bunun yanında dersliklerdeki ön sıra ile yazı tahtası arasındaki mesafenin 1.70 metre olması, sıra ölçülerinin (120x110x110) ebatlarında olması gerektiği ifade edilmiştir. Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Standartlar Yönergesinde öğrenci sayısı 20 ve daha az olan sınıflardaki kapı ölçüsü 80 cm, 20’nin üzerindeki sınıflarda ise 90 cm olarak belirlenmiştir (MEB, 2011). Berry (2002) ise sınıflardaki öğrenci sayısının 20’yi aşmaması gerektiğine değinerek, bu sayıyı aşan sınıflarda öğretmen ve öğrenci iletişim ve etkileşiminin azalacağını ifade etmiştir. Kazanasmaz (2009) okul binalarının inşasından önce gün ışığının etki süresinin düşünülerek pencere alanlarının ve bina ışık alma yönünü planlamanın önemine değinmiştir. Barker (1982) sınıfları gün ışığı ile aydınlatmanın öncelikli olarak tercih edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Dolayısıyla pencere yön ve ebatları oldukça önemlidir. Gün ışığı öğrenci performansını olumlu yönde etkilemektedir (New Jersey Schools Construction Corporation, 2004). Sınıflardaki sıra malzemeleri bakımından dikkat edilmesi gereken bir diğer durum sıra malzemesidir. Sıra malzemelerinin mdf, sunta ya da ahşap olması istenilen bir durum değildir. Bu gibi sıra malzemelerinde formaldehit kullanılmaktadır. Formaldehitin alerjik tepkilere neden olduğu bilinmektedir (Bulgurcu, İlten ve Coşkun, 2003). Bunun yanında formaldehit ile göz yaşarması, burun akması ve boğaz kuruluğu arasında yüksek düzeyde ilişki vardır(Aksakal, Vaizoğlu ve Güler, 2005).
Literatürde araştırma kapsamındaki değişkenlere yönelik sınırlar böylece özetlendikten sonra elde edilen ölçümler ve literatürdeki ölçüler karşılaştırılacak olursa tablo 5’teki gibi bir genel tabloya ulaşılmaktadır.
Tablo 5: Literatür Bulguları ile Araştırma Bulgularının Karşılaştırılması
|
OKULLAR
|
Toplam
|
(+ Uygun)
( - Uygun değil)
|
A
|
B
|
C
|
D
|
E
|
Uygun
|
Uygun değil
|
Değişken
|
Literatür’e göre
|
A1
|
A2
|
B1
|
B2
|
C1
|
C2
|
D1
|
D2
|
E1
|
E2
|
Kapı Ölçüsü
|
90/80cm
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
10
|
|
Priz Yüksekliği
|
En az 1m
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
10
|
|
Öğrenci başına düşen alan
|
>1,2m2
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
+
|
10
|
|
Pencere alanı / sınıf alanı
|
>%18
|
+
|
+
|
-
|
-
|
-
|
+
|
-
|
-
|
-
|
-
|
3
|
7
|
Ön Sıra-Tahta arası mesafe
|
170 cm
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
10
|
Tavan Yüksekliği
|
En az 3m
|
-
|
-
|
+
|
+
|
+
|
+
|
-
|
-
|
+
|
+
|
6
|
4
|
Öğrenci Sayısı
|
Yaklaşık 20
|
-
|
+
|
-
|
-
|
-
|
+
|
-
|
-
|
-
|
-
|
2
|
8
|
Sıra Ölçüleri
|
120x110x110
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
-
|
|
10
|
Toplam
|
Uygun
|
4
|
5
|
4
|
4
|
4
|
6
|
3
|
3
|
4
|
4
|
41
|
|
Uygun değil
|
4
|
3
|
4
|
4
|
4
|
2
|
5
|
5
|
4
|
4
|
|
39
|
Tablo 5’teki veriler incelenecek olursa kapı ölçüsü, priz yükseklikleri ve öğrenci başına düşen alan bakımından dersliklerin uygun ölçülerde olduğu söylenebilir. Bunun yanında sınıf içi havalandırma ve sınıfları aydınlatmada ihtiyaç duyulan pencere alanı bakımından bir yetersizlik göze çarpmaktadır. Ön sıra-tahta arası mesafe bakımından bütün sınıfların bu kritere uymadığı, dört sınıfın tavan yüksekliklerinin yetersiz olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca sınıflardaki öğrenci sayılarının kalabalık olduğu, bütün sınıflardaki sıra ölçülerinin uygun olmadığı araştırma ile tespit edilen bir diğer durumdur. Genel olarak 8 boyut, 10 sınıf olmak üzere toplam 80 karşılaştırmadan 41’inin (%51,25) uygun, 39’unun (%48,75) uygun olmadığı saptanmıştır.
Bütün bu bulgular ışığında dersliklerin öğretim için uygunluğu anlamında bir planlamanın olmadığı iddiasında bulunulabilir. Sınıf pencere alanlarının yetersiz olması sınıflardaki iç hava kalitesinin bozulmasına sebep olabilir. Sınıf içindeki oksijen azlığının öğrencilerin dikkatini dağıttığı, öğrencileri uyuşturduğu bilinmektedir (Karaçalı, 2006). Pencerelerin yaz aylarında iç ortamın ısısının düşürülmesinde etkin olarak kullanılamamasına bağlı olarak ortam sıcaklığının yüksek değerlerde seyredebileceği, bunun ise ilginin dağılmasına neden olabileceği unutulmamalıdır (Celep, 2002). Bu bilgiler ışığında aşağıdaki öneriler geliştirilebilir;
-
Sınıflardaki öğrenci sayıları azaltılabilir veya büyük dersliklerin kalabalık sınıflara tahsis edilmesi yönünde önlemler alınabilir.
-
Pencere alanları bakımından yetersiz bulunan dersliklerin pencere alanları ek müdahalelerle arttırılmalıdır.
-
Okul yöneticileri ve öğretmenler fiziksel değişkenlerin öğretim ve öğrenmeye etkisi konusunda bilgilendirilmelidirler.
-
Okulların ve dersliklerin inşasında dikkat edilmesi gereken ölçüler hususunda detaylı yönergeler hazırlanmalı, bu yönergelere uyulup uyulmadığı kontrol edilmelidir.
-
Okulların Milli Eğitim Bakanlığı dışındaki finansman kaynaklarını geliştirilmesi, okul-aile birliklerinin güçlendirilerek en azından araç-gereç eksikliğinin giderilebilir.
-
Kaynaklar
Aksakal, N., Vaizoğlu, S., A. & Güler, Ç. (2005). Mobilyalardaki Kimyasallar ve Sağlık Etkileri. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, Cilt 14, sayı 12.
Alkan, C. (1992). Eğitim Ortamlarının Düzenlenmesi. Ankara: A.Ü. Eğitim Fakültesi Yayınları.
Başar, H. (2006). Sınıf Yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Barker, L. (1982). Communication in the Classroom. Prentice Hall Inc., Englewood Cliff.
Bery, M.A. (2002). Healty School Environment and Enhanced Educational Performance: The Case of Charles Young Elementary School Washington DC.
www.carpet-health.org/pdf/CharlesYoungElementary.pdf
Bulgurcu, H., İlten, N. & Coşgun, A. (2003). Okullarda İç Hava Kalitesi Problemleri ve Çözümler. VI.Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi ve Sergisi, 15-18 Ekim, İZMİR.
Celep, C. (2002).Sınıf Yönetimi ve Disiplini. Ankara: Anı Yayıncılık.
Crandell, C.C. & Smaldino, J.J. (2000). Classroom Acoustics for Children With Normal Hearing and With Hearing Impairment. Language, Speech, and Hearing Services In Schools. Vol 31, 362-370.
Daggett, W.R., Cobble, J.E. & Gertel, S.J. (2008). Color in an Optimum Learning Environment. International Center for Leadership in Education.
www.leadered.com/pdf/Color%20white%20paper.pdf
Gelişli, Y. (2007). Öğretim Teknolojisi Kullanımı Açısından Bir Öğretim Kurumunun Değerlendirilmesi (Red Cedar İlköğretim Okulu). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. Kış 2007, 5(1), 49-68.
Gök, H. & Gürol, M. (2002). Zaman ve Ekonomik Açıdan İlköğretim Okul Binalarının Kullanım Durumu (Elazığ İli Örneği). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 12, Sayı 2, 263-273.
Griffin, T. (1990). The Physical Environment of the College Classroom and its Effects on Students. Campus Ecologist, 8, 1. Retrieved November 10, 2002.
http://isu.indstate.edu/wbarratt/dragon/ce/v8n1.htm
Karaçalı, A. (2006). Sınıf Yönetimini Etkileyen Fiziksel Değişkenlerin Değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 1, 145-155.
Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kazanasmaz, Z.T. (2009). Binaların Doğal Aydınlatma Performanslarının Değerlendirilmesi.
http://www.emo.org.tr/ekler/69de2344203534f_ek.pdf
Koszarny, Z. (1978). Effects of Aircraft Noise on the Mental Functions od School Childreen. Archives of Acoustics, 3, 85-86.
Küçükoğlu, A. & Özerbaş, M., A. (2004). Eğitim Ergonomisi Ve Sınıf İçi Fiziksel Değişkenlerin Organizasyonu. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 4, Sayı 2.
Lei, S., A. (2010). Classroom Physical Design Influencing Student Learning and Evaluations of College Instructors: A Review Literature. Education, Fall(2010).
(MEB, 2011). Özel Öğretim Kurumları Standartlar Yönergesi. http://meb.gov.tr
(MEB, 2002). Özel Öğretim Kurumlarına Ait Standartlar Yönergesi. http://meb.gov.tr
Moreno, N.P., Tharp, B.Z. &Dresden, J.H. (2010). About Air. The Science of Air Teacher’s Guide. http://www.k8science.org/
(New Jersey Schools Construction Corporation, 2004). 21 st Century School Design Manuel. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/
Niemeyer, D. (2003). Hard Facts on Smart Classroom Design. Lanham, MD: Scarecrow.
Özyürek, M. (2001). Sınıf Yönetimi. Ankara: Karatepe Yayınları.
Papadotas, S.P. (1973). Color Them Motivated-Color's Psychological Effects On Students.
National Association of Secondary School Principals Bulletin, 57, 370.
Parlak, N. (2003). Neden Eğitim Ergonomisi?. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. Cilt 36, Sayı 1.
Polat, S. & Kırıkkaya, E., B. (2004). Gürültünün Eğitim-Öğretim Ortamına Etkileri. XIII. Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz İnönü Üniversitesi, Malatya.
Safer, A. M., Farmer, L.S.J., Segalla, A., ve Elhoubi, A.F.(2005). Does The Distance From The Teacher Influence Student Evaluations? Educational Research Quarterly, 28(3), 28-35.
Uludağ, Z. & Odacı, Z. (2002). Eğitim Öğretim Faaliyetlerinde Fiziksel Mekân. Milli Eğitim Dergisi, sayı 153-154.
Varış, F. (1998). Eğitim Bilimine Giriş. İstanbul: Alkım Yayınları.
Veltri, S., Banning, J.H., & Davis, T.G. (2006). The Community College Classroom Environment: Student Perceptions. College Student Journal, 40(3), 517-527.
Walker, R. (2007). Peak Physical Conditions : Environmental Ingredients for Learning. Http://www.teachingexpertise.com/files/Physical%20classroom.pdf
Dostları ilə paylaş: |