MüRƏKKƏb efiRLƏr tərkibində spirtlərin və oksigenli turşularin qaliqlari olan üZVÜ maddəLƏrdir

Bu proses çox qədim sintezlərdən biri olub, sabunlaşma adlanır. Yağların qələvilərlə hidrolizindən ali karbon turşularının Na və K duzları alınır. Ali karbon turşularının Na duzları bərk, K duzları isə maye sabun əmələ gətirir.

Yağların aqreqat halı	Kimyəvi tərkibi	Yağların mənşəyi	Müstəsna
Bərk yağlar	Doymuş ali karbon turşularının qalıqları	Heyvan yağları	Balıq yağı(maye)
Qarışıq yağlar	Doymuş və doymamış ali karbon turşularının qalıqları
Maye yağlar	Doymamış ali karbon turşularının qalıqları	Bitki yağları	Кокоs yağı(bərk)

Bitki yağlarının tərkibinə doymamış karbon turşuları daxil olduğundan onları hidrogenləşdirmək olur. Maye yağların hidrogenləşməsindən bərk yağlar alınır.


trioleat (maye yağ)

tristearat (bərk yağ)

Hidrogenləşdirilmiş yağa marqarin deyilir. Marqarin tərkibində doymuş karbon turşularının qalıqları olan piy-yağdır.

Slaydda hər iki yağın tərkibini müqaisə edib nəticə çıxarın.

Cavab: 1.Yağlar təkibində qliserin və karbon turşuları qalıqları olan mürəkkəb efirlərdir.

2. Yağların tərkibində - cüt sayda karbon atomları, eyni zamanda şaxələnməmiş karbon atomuna malik olan doymuş və doymamış karbon turşuları daxil olur.

Təbii yağı marqarindən necə ayırmaq olar?

Eksperiment 1. Hər qrup 2 sınaq şüşəsi götürür. Sınaq şüşəsinin birinə bitki yağı o birinə isə marqarin yerləşdirir və hər iki sınaq süsəsinə KMnO₄ - ın isti məhlulu əlavə edilir, müşahidələr dəftərə qeyd edilir.
Eksperiment 2. Sınaq şüşəsinə su və üzərinə bir neçə damcı maye yağ əlavə edlir, müşahidələr dəftərə qeyd edilir.
Eksperiment 3. Həmin sınaq şüşəsinin ağzı kip bağlanır, çalxalanır, məhlula hissə ilə etil spirti əlavə edilir, müşahidələr dəftərə qeyd edilir.
Nəticə 1. Sınaq şüşəsinin birinə KMnO₄ məhlulu əlavə etdikdə məhlulun tədricən rəngsizləşdiyi müşahidə olunur. Deməli, sınaq süsəsində yerləşən maddənin tərkibində doymamış karbon atomları var. Bu, təbii yağdır.
Nəticə 2. O biri sınaq şüşəsinə KMnO₄ məhlulu əlavə etdikdə məhlulun rəngi dəyişmir. Deməli, bu sınaq süsəsində yerləşən maddənin tərkibində doymamış karbon atomları yoxdur. Bu sınaq şüşəsindəki yağ marqarindir.
Nəticə 3. Su olan sınaq şüşəsinə əlavə olunan yağ damcıları suyun üzündə qalır. Deməli, yağların sıxlığı suyun sıxlığından kiçikdir.