Müsahibat uçotu

Mühasibat uçotu A.H.Əliyeva 
 
158 
 
* müəssisənin idarəetmə aparatına lazım olan 
informasiyaların hazırlanması və idarəetmə qərarların 
qəbul edilməsi; 
* səmərəli uçotun aparılması və məsrəf səviyyəsinə 
nəzarətin təmin olunması.
Bütün bu vəzifələrin yerinə yetirilməsi müvafiq 
idarəetmə qərarlarının daha optimal sisteminin tətbiqi və 
həyata keçirilməsini təmin edir. 
İdarəetmə uçotunu fərdi hesablar planı əsasında təş-
kil etmək lazımdır. İdarəetmə uçotu hesablar sistemindən 
alınan uçot məlumatları, müəssisə xərclərini və onun 
istehsal-maliyyə fəaliyyətinin nəticələrinin müqayisə olun-
masını təmin etməlidir. İdarəetmə uçotunun məlumatları 
qiymətin əmələ gəlməsi, xərclərin aşağı salınması və s. 
problemlərin həlli üçün istifadə olunur. Adətən informa-
siya müəssisənin kommersiya sirri sayılır, o mətbuata ve-
rilmir və məxfi xarakter daşıyır. 
Hesabatlar ehtiyac olduqca hər ay, hər həftə, hər gün, 
bəzən müxtəlif səviyyələrdəki rəhbərlərin tələbi ilə təcili 
tərtib olunur. İdarəetmə hesabatlarının tərkibində plan 
göstəriciləri, proqnoz yaxud hələ başa çatmamış faktlar 
ola bilər. İdarəetmə uçotunun məlumatları çox vaxt təxmi-
ni olur. Nəticədə müdiriyyət düzgün olmayan qərar qəbul 
edir, buna görə menecer inzibati məsuliyyət (töhmət, mə-
zəmmət) daşıyır. 
İdarəetmə uçotu sistemində hesablamaların yerinə 
yetirilməsi bazasında bir məsələnin müxtəlif alternativ 
variantlarını hesablamaq olar və onlardan səmərəli ida-
rəetmə qərarlarının qəbul edilməsində optimal və operativ 
olanlarını seçmək olar. Hər bir idarəetmə qərarı qətidir, 

---

Mühasibat uçotu A.H.Əliyeva 
 
159 
 
lakin onların formalaşması və həyata keçirilməsi prosesi 
qəbul olunmuş qərarlar dövründə müəyyən edilmiş daxili 
tələblərə uyğun olmalıdır. 
Operativ idarəetmə qərarlarının qəbul edilməsi üçün 
aşağıdakı tələbləri ödəyən təqribi informasiyalardan 
istifadə etmək olar: 
* Ünvanlıq - istehsaldaxili informasiya konkret idarə 
edənə təqdim edilməlidir. 
* Operativlik - vaxtında düzgün qərar qəbul etmək 
üçün əhəmiyyətli informasiya dərhal təqdim edilməlidir.
* Kafilik - idarəetmə qərarlarının qəbul edilməsi 
üçün lazımi həcmdə informasiya təqdim olunur. 
* Analitikliyi - struktur bölmələrin fəaliyyətinin 
nəticəsini daha düzgün və dürüst əks etdirmək məqsədilə 
idarəetmə uçotunun tərkibində informasiya toplanır, 
qruplaşdırılır, öyrənilir və müəssisənin mənfəət 
alınmasında iştirakı hissəsi müəyyən edilir. 
* Yararlılığı - tərkibində müəssisənin işinin obyektiv 
qiymətləndirilməsinə və risk potehsialı sferasına dair 
informasiyalar menecerin diqqətini cəlb etməlidir. 
*Faydalılığı - idarəetmə üçün onun məlumatları 
qiymətlidirsə 
idarəetmə 
uçotunun 
aparılması 
məqsədəuyğundur. 
İdarəetmə uçotu ayrı-ayrı bölmələrin fəaliyyətinin 
nəticələri, ayrı-ayrı məhsul, iş, xidmət növləri haqqında 
informasiyanı özündə əks etdirərək idarəetmə qərarlarının 
qəbul edilməsi üçün daha uyğun gələn daxili qaydalar üzrə 
aparılır. 

---