“Musiqi və onun tədrisi metodikası”

Asəf Zeynallı 
(1909 – 1932) 
1920-ci illərin axırı – 30 – cu illərin əvvələrində Azərbaycan musiqisinin və milli 
bəstəkarlıq məktəbinin inkişafında A.Zeynallının böyük rolu olmuşdur. O, konservatoriyanı 
bitirən ilk Azərbaycanlı bəstəkardır. O, milli musiqi mədəniyyətində kamera – instumental 
musiqinin, simfonik musiqinin rüşeymlərinin əsasını qoymuş, milli musiqimizin inkişafinda 
əlindən gələni əsirgəməmişdir. A.Zeynallı öz yaradıcılığında xalq mahnılarının toplanmasına, nota 
salınmasına və işlənməsinə xüsusi əhəmiyyət vermişdir.
Asəf Zeynalabdin oğlu Zeynallı 1909-cu ildə Dərbənddə anadan olmuşdur. İlk təhsilini 
Dərbənd real musiqi məktəbində (klarnet sinfi üzrə), sonra isə Bakıda almışdır. 1923-cü ildə Bakı 
musiqi texnikumunda təhsil alan Zeynallı 1926-cı ildə konservatoriyaya əvvəl orkestr sinfinə, 
sonra isə bəstəkarlıq fakültəsinə daxil olur.
Təhsil illərində bəstəkar Ü.Hacıbəylinin rəhbərliyi altında Azərbaycan xalq musiqisinin 
əsaslarını dərindən öyrənir ki, bu da bəstəkarın bir sıra əsərlərində özünü büruzə verir. Belə ki, 
A.Zeynallı bu əsərlərdə xalq mahnı intonasiyalarından bəzən sitat şəklində, bəzən isə yaradıcılıq 
fantaziyası ilə istifadə edir: “Şikəstə” (Orkestr üçün xor), “Çahargah”, “Durna” (f- no üçün), 
skripka və f –no üçün “Muğamsayağı”, “Qoyunlar” (violonçel üçün) əsərləri bu qəbildəndir. 
20-ci illərin sonunda A.Zeynallı Azərbaycan Satiraqitteatrında musiqi hissəsinin müdiri 
vəzifəsində çalışır. Az müddət ərzində o, C.Cabbarlının “Hindistan qızı”, “Sevil”, A.Yankovskinin 
“Qəzəb” pyeslərinə musiqi bəstəyir. 
Konservatoriyanı bitirdikdən sonra bəstəkar iri həcmli əsərlər üzərində işləiyr. Bu illərdə 
o, musiqi ictimaiyyətində böyük maraq oyadan “Fraqmentlər” simfonik süitasını yazır. 
1920 – 30-cu illərdə bəstəkar özünün ən yaxşı əsərlərini- “Ölkəm”, “Sual”, “Seyran”, 
“Sərhədçilər” romanslarını qələmə alır. Bu əsərlər həqiqətən milli vokal lirikasının əsasını qoyan, 
onun inkişafı üçün geniş imkanlar açan əsərlər idi. 
Bəstəkarın f-no ücün “Çahargah”, f-no və skripka üçün yazılmış “Muğamsayağı” əsərləri 
ilk dəfə olaraq muğam janrının bədii məzmununun, quruluş xüsusiyyətlərinin bilavasitə bədii 
yaradıcılıq fantaziyası ilə ümumləşdirilmiş işlənməsidir. 
A.Zeynallının f – no üçün yazılmış “Uşaq süitası” məcmuəsi də qeyd edilməlidir. Bəstəkar 
burada sadə cizgilərlə uşaq aləmini böyük həssaslıqla təsvir etməyə nail olur. Əsər “Kuklaların 
yürüşü”, “Uşaq və buz”, “Oyun”, “Rəqs”, “Qoyunlar”, “Mubahisə” nömrələrindən ibarətdir.