“Musiqi və onun tədrisi metodikası”

 
Klaviatura. Oktava. Musiqi quruluşundakı oktava səslərinin hərfi və hecai 
yazılışı sistemi 
 
Musiqidə müxtəlif yüksəklikdə olan çoxlu səs vardır. Fortepianonun klaviaturasında 88 
yüksəklik var. 88 yüksəklikdən 52-si ağ, 36-sı qara pillədir. 7 əsas səsin müxtəlif yüksəklikdə 
təkrarlanması nəticəsində 52 ağ pillə alınır. 7 əsas səsin yarım və ya bir ton yüksəlməsi və ya 
bəmləşməsi nəticəsində törəmə pillələr – qara pillələr alınır.
Eyni adlı 2 səs arasındakı məsafə 
oktava
adlanır. 9 oktava var. 7-si tam, 2-si natamamdır. 
Subkontr oktavada lya və si, V oktavada isə ancaq do notu var. Kontr, böyük, kiçik. I, II, III, IV 
oktavalar tamdır, yəni do, re,mi, fa, sol, lya, si notlarından ibarətdir. 9 oktava 3 registrə bölünür.
Aşağı registrə subkontr, kontr, böyük oktavalar,
Orta registrə kiçik, I, II oktavalar,
Yuxarı registrə III, IV və V oktavalar aiddir.
Səslərin oktavada hərfinvə hecai yazılış sistemi var. 
Subkontr oktavada səslər böyük həriflə yazılır. Altından iki xətt çəkilir ya da sağ tərəfdən 
aşağıda 2 rəqəmi qoyulur. Məsələn – H və ya Si, H
2
və ya Si
2

---

Kontr oktavada səslər böyük həriflə yazılır. Altından bir xətt çəkilir ya da sağ tərəfdən 
aşağıda 1 rəqəmi qoyulur. Məsələn – H və ya Si, H
1
və ya Si
1
Böyük oktavada səslər böyük həriflə yazılır. Məsələn – H və ya Si 
Kiçik oktavada səslər kiçik həriflə yazılır. Məsələn – h və ya si 
Birinci oktavada səslər kiçik həriflə yazılır. Ustündən bir xətt çəkilir ya da sağ tərəfdən
üstündə 1 rəqəmi qoyulur. Məsələn – h və ya si, h
1
və ya si
1 
İkinci oktavada səslər kiçik həriflə yazılır. Ustündən iki xətt çəkilir ya da sağ tərəfdən
üstündə 2 rəqəmi qoyulur. Məsələn – h və ya si, h
2
və ya si
2 
Üçüncü oktavada səslər kiçik həriflə yazılır. Ustündən üç xətt çəkilir ya da sağ tərəfdən
üstündə 3 rəqəmi qoyulur. Məsələn – h və ya si, h
3
və ya si
3 
Dördüncü oktavada səslər kiçik həriflə yazılır. Ustündən dörd xətt çəkilir ya da sağ 
tərəfdən üstündə 4 rəqəmi qoyulur. Məsələn – h və ya si, h
4
və ya si
4 
Beşinci oktavada səslər kiçik həriflə yazılır. Ustündən beş xətt çəkilir ya da sağ tərəfdən
üstündə 5 rəqəmi qoyulur. Məsələn – c və ya do, c
5
və ya do
5