Mustafa Akgün

Şimdi, tanimlarini yapmis oldugum üst kimlik ve alt kimlik acisindan, birey ve devlet iliskileri nedir? Konusmayi kisaltabilmek için bunu bir tablo biciminde şu tahtaya yazdim.
Birey-devlet iliskilerinde üc tane olasilik mevcuttur. Birinci olasilikta birey kendi alt kimligini birakir, devletin kendisine empose ettigi üst kimligi benimser, devlet bundan çok memnundur. Biz buna sosyolojide gönüllü asimilasyon deriz. Gönüllü asimilasyon bir bireyin kendi alt kimligini müdafaa etmesi kadar mesru bir olaydir, cünkü önemli olan grup değildir, cemaat değildir, bireydir.
Ikinci olasilikta bunun tam tersi bir durum vardır. Birey devletin kendışine verdigi üst kimligi reddeder. Bu devleti son derece rahatsiz eder. Bu durumda çok büyük bir olasilikla bir travma ortaya cikacaktir. Bu travma da iki sekilde olabilir. Birincisi, ayrilma, yani o grup, o azinlik devletten bir toprak parcasini alarak ayrilir. Ikinci travma bicimi de, devletin onu katliama uğratmasıdır.
Bu iki durum, birinci ve ikinci durumlar ekstrem durumlardir. En fazla rastladigimiz durum ücüncü durumdur. Ücüncü durumda birey devletin kendisine verdigi üst kimligi kabul eder, fakat kendi alt kimliginden de vaz gecmedigini her vesileyle belli eder. Bu durumda ne olur? Önemli olan budur ve Türkiyede görülen durum da bu ücüncü olasiliktir. Burada devletin ne yapacagi önem kazanir. Eger devlet asimilasyonda israr ederse, o zaman catisma cikar. Eger devlet bireyin alt kimligine saygi gösterirse, o zaman uyum ortami dogar.
Burada bu ücüncü olasilik konusunda izah edilmesi gereken bir konu daha var. Üst kimlik dedik ve üst kimligin tanimini da acikladik ama, üst kimligin niteligi nedir? Cünkü üst kimlik bazi durumlarda birey tarafindan taninmasi imkansiz bir üst kimlik olabilir.
Burada iki tane olasiliktan bahsetmek mümkün. Birincisi, devlet öyle bir üst kimlik tanimi yapar ki, bireyin bu üst kimligi edinmesi ya imkansizdir, yahut son derece sinirlanmistir. Mesela, Siyahlarin yasadigi bir toplumda devlet eger üst kimligi Beyaz insan biciminde tanimlamissa, bir Siyah istese dahi üst kimlige ulasamaz. Böyle durumlar çok acikca irkcilik politikasinin güdüldügü durumlardir. Bunlarin da en asiri örnegi 1990`larin ortasinda sona eren apartheit politikasidir, Güney Afrika Cumhuriyetindeki apartheit politikasidir. 1960`larin ortalarina kadar ABD’nin bazi eyaletlerinde ayni durumun görüldügünü hatirlayalim. Ikinci durum daha sik görülen bir durumdur ve Türkiye’yi ilgilendiren durum da budur. Üst kimligin bireyi temsil etmemesi durumu. Üst kimlik bireyi ne zaman temsil etmez? Bunu izah etmek için İngilizce nation building dedigimiz, Türkceye milleti insa seklinde cevirebilecegimiz durumun iki yönteminden bahsederek gecebiliriz bu noktaya.