Mutaxassis nutqining kommunikativ sifatlari

O`qituvchi nutqiy madaniyatining muhim belgilaridan biri o`z fikrini to`g’ri, mazmunli bayon qila olishidir. Adabiy tilning fonetik, orfoepik, leksiksemantik va grammatik me`yorlari talablariga to`la mos keladigan nutq to`g’ri nutqdir. Nutqning to`g’riligini belgilovchi omillar quyidagilardan iborat:

• 1. Nutqda adabiy til me`yorlariga to`la rioya qilish.

  
  

• 2. So`z va iboralarni to`g’ri talaffuz qilish.

  
  

• 3. So`z urg’usi va mantiqiy urg’uga e`tibor berish.

  
  

• 4. Intonatsiya (ohang) va pauza (to`xtam)ga diqqat qilish.

  
  

• 5. So`zlarning aytilishidagi tafovutlar (samimiy, kinoyali, norozi, o`ksinish, masxaralash, quvonch) anglay olish.

  
  

• 6. Sinonim va terminlarni to`g’ri qo`llay olish.

  
  

• 7. Sintaktik me`yor-gapni mantiqiy bog’lash va ega, kesim mosligiga e`tibor qaratish.

  
  

• 8. Frazeologizm (ibora) lardan oqilona foydalanish.

  
  

• 9. Grammatik me`yor gap tuzish qoidalariga rioya qilish, o`zak va qo`shimchalarni qo`shishda xatoga yo`l qo`ymaslik, kelishik qo`shimchalarini o`z o`rnida qo`llash.

  
  

Aniq nutq ham so`zlovchini maqsadga erishtiruvchi muhim vosita sanaladi. Aniq nutq tuza olish uchun quyidagi qoidalarga rioya qilish zarur:

Aniq nutq ham so`zlovchini maqsadga erishtiruvchi muhim vosita sanaladi. Aniq nutq tuza olish uchun quyidagi qoidalarga rioya qilish zarur:

• 1. So`z ma`nosiga e`tibor berish.

  
  

• 2. Omonim, ko`p ma`noli so`zlarni qo’llay bilish.

  
  

• 3. Mantiqiy jihatdan voqelikka zid tushadigan so`zlarni aytmaslik.

  
  

• 4. So`zlar tartibiga rioya qilish (so`zlarni o`z o`rnida qo`llash)

  
  

• 5. So`zni to`g’ri tanlash.

  
  

• 6. Ixcham aniq, lo`nda jumlalar tuzish (sarlavha, rejalar).

  
  

Fikriy noaniqliklar quyidagi hollarda uchraydi: