Müvəqqəti nikah (elmi araşdırma) Müəllif: Zülfüqar Mikayil

Mütə sözünün leksik və terminoloji mənası arasındakı əlaqə
“Mətəə” və “mütə” sözlərinin mənaları barəsində dedik ki, bu sözlər lüğətdə bəhrələnmək və faydalanmaq mənalarında işlədilmişdir. Bu yöndə lüğətşünasların sözlərinə istinad etdik. Belə bir nöqtəni qeyd etmək lazımdır ki, ayəni müvəqqəti evlilik və mütə nikahı kimi mənalandırmaq bu sözün leksik mənası ilə də məntiqi baxımdan uyğundur.
Quranda çox vaxt bir söz bəzən leksik mənasında, bəzən də terminoloji mənasında işlənmişdir. Məsələn “nəsy” sözünün mənası təxirə salmaqdır. Lakin tövbə surəsinin 37-ci ayəsində bu söz öz terminoloji mənasında işlənmişdir. Bu ayədə haram ayın digər aya təxirə salınması küfr adlanmışdır. “Nəsiə” sözündə küfr mənasının olmadığı bəllidir və Quran bu sözü digər mənada işlətmişdir.
Görkəmli təfsirçi Əllamə Təbatəbai bu barədə yazır:
-təxirə salmaq, yubatmaq mənasınadır.نسا الشی ینسوه و نساء منساه نسیبا” Bəzən Haramlığı təxirə salınmış hicri qəməri aya "nəsy" deyilir. Ərəblərin cahiliyyət dövründə dəbləri belə idi ki, haram ayların (müharibə etmək haram olan ayların) birində müharibə etmək istəsəydilər, müvəqqəti olaraq o ayın haramlığını götürüb digər aya ötürər və haramlığı götürülən ayı "nəsy" adlandırardılar.²¹
Aydın olur ki, “nəsy” sözü təxirə salmaq mənasında işlənsə də Quranda hansısa bir hadisə ilə bağlı bu sözdən digər mənada istifadə olunmuşdur.
Mütə nikahında da buna bənzər bir hal vardır. Çünki mütə nikahında bəhrə götürmək və ləzzət almaqla hər iki tərəf bir-birini razı salır bir növ bir-birlərinə libas olur, öz cinsi və ruhi problemlərini həll edirlər. Ona görə də ayəni öz terminoloji mənasında, yəni mütə kimi təfsir etməyin onun zahiri mənası ilə heç bir ziddiyyəti yoxdur, əksinə onunla müvafiqdir.
Əminul-islam Təbərsi bu barədə yazır:
“Hərçənd “istimta” və “təməttu” sözlərinin əsl mənası "fayda götürmək" və "ləzzət almaq"dır, amma şəriət baxımından bu məna xüsusi bir nikaha və ya əqdə aiddir. Xüsusilə bu söz “nisa” (qadın) ifadəsi ilə birgə işlənsə aşağıdakı mənanı bildirər.
“Hər zaman qadınlarla müvəqqəti evlənsəniz onların mehriyəsini verin.”²²
Demək, müvəqqəti evlilik mənasında "mütə" ərəb və Quran ifadəsi olub ayələrin zahiri, Quranın xitab üslublarına uyğundur. Ona görə də bu zəminədə araşdırmaları yekunlaşdırıb mövzunun daha kamil olması üçün mütənin qisimlərini izah etməyi lazım bildik.