Мювлана ъялаляддин

Bir təşnənin divarın üstündən su arxına kərpic atması

Bir arxın kənarında, vardı hündür bir divar,

Divar üstündə bir şəxs eyləyirdi ahü-zar.

O çox susuz-təşnəydi, ah-nalə eyləyirdi,

Məst bir aşiq kimiydi, yanğıdan inləyirdi,

Divar mane olurdu, onun su içməsinə,

Susuz balıq tək yanır, səs verən yox, səsinə.

Divar həmin şəxs üçün suya hicab¹⁴⁴ tək oldu,

Fəğanı ərşə çatdı, dərddən saraldı-soldu.

Birdən kərpic qoparıb həmin şəxs suya atdı,

Su səsi xitab kimi, qulağına tez çatdı.

Sanki əziz dostunun, şirin ləzzətli səsi,

Məst edirdi o şəxsi, verdiyi hər müjdəsi.

Su səsi eşitməklə oldu sınaqdan keçən,

Həm kərpic suya atan, həm də kərpici sökən.

Su səsləyirdi ehey, sanki deyirdi belə,

Sənə fayda gəlirmi, kərpici atmaq ilə?!

Təşnə dedi: - Var mənə, iki fayda çəkmə qəm,

Mənim bu sənət ilə, yox olsa da əlaqəm.

Birinci fayda odur, eşidirəm su səsin,

O səs mən tək təşnəyə, verir suyun nəfəsin.

Onun səsi mənimçin,İsrafil suru kimi,

Ölüləri dirildən, bir həyat nuru kimi.

Ya da bahar fəslində, ildırım səsi kimi,

Bağa gözəllik verən, yağış nəfəsi kimi.

Ya dərviş sevindirən, verilən zəkat kimi,

Ya məhbus sevindirən, verilən nicat kimi.

Rəhman nəfəsli olur, xoşbəxtlikdən dəm vurur,

Məhəmmədə çataraq ağızsız zehnə dolur.

Ya da Əhməd Mürsəlin, ətri kimi yayılır,

Sanki günahkarlara şəfaət payı alır.

Gah Yusifin ətri tək, ətirli, lətif olur.

Gah da qoca Yaqubun zəif canına dolur.

Ya dinclik məkanına behişt nəsimi dolur,

Günahkarlar ruhuna minnətsiz şəfi¹⁴⁵ olur.

Ya qara misə tərəf, kimyanı ötürür O,

Deyir: - Ey əbləh buyur, xoş xəbər yetirir O!

Ya Leylidən söz deyir, ya da Məcnundan kəlam,

Ya da Vis və Raminə, göndərir alqış, salam.

Başqa faydası isə, hər kərpicdir bir hədəf,

Söküb yaxınlaşıram, axar sulara tərəf.

Hündür olan divardan kərpiclər azalaraq,

Divarlar alçaqlaşır, suya da artır maraq.

Divarın alçalması, yaxınlığı törədir,

Onun davam etməsi qovuşmağa görədir.

Palçıq kərpici sökmək, səcdəyə başa gəlib,

Bunun səbəbkarı da olub «Vəscud vəqtərib»!

Nə qədər ki, bu divar boyumdan çox hündürdür,

Səcdə eyləmək üçün maneçilik törədir.

Səcdəylə ələ gəlməz, müqəddəs abi-həyat.

Nə qədər ki, tapmırsan, torpaq tənindən nicat.

Olsa şiddətli susuz, hər kim divar başında,

Daha tez kərpic sökər, çatar murada sonda.

Hər kim daha çox aşiq olarsa, «su» səsinə,

Torpaq hicabın sökər, daha tez həvəs ilə.

Kim ki, suyun səsindən bezərək təngə gəlsə,

O biganə eşitməz, səsdən başqa, bir nəsə.

Ey, xoşbəxt o insandır, əzəldən qənimətli!

Öz borcunu ödəyir, ömür sürür nemətli.

Həmin o, əyyamda ki, onun qüdrəti varmış,

Səhhəti, gücü, qəlbi, zoru-qüvvəti varmış.

O əyyamda cavanlıq, gül-çiçəkli bağ kimi,

Təəssüflənməyənə, qaymaq kimi, yağ kimi.

Qüvvət ilə şəhvətin axar çeşmələri var,

Pislərin bədənində, yer alıb axır onlar.

Məmur evi, tavanı, əlçatmazdır çox hündür,

Ədalətli böyüklər, qarışıqsız vurğundur.

Göz nuru, bədən gücü, lazımınca yerində,

Möhkəm saray, nurlu ev, şəfa, məncə yerində!

Qənimət hesab eylə, cavanlığı ey oğul,

Başını aşağı sal, sök kərpici, arif ol.

Qocalığın əyyamı, çatmasa da həddinə,

Boynunu bağlayarlar, «Həblun min məsədd» ilə!¹⁴⁶

Torpaq şoranlaşarsa xırdalanıb boş olar,

Nabatın şorluğundan, hansı insan xoş olar?

Güc suyu, şəhvət suyu, kəsilmiş mənbəsindən,

Nə özün, nə qeyrisi faydalanmaz səsindən.

Qaşların quşğun¹⁴⁷ kimi, əyilmişdir aşağı,

Gözlərin nəmlənərək, qıyılmışdır aşağı.

Qıc olmadan sifətin, kərtənkələ beli tək,

Nitqin yox, acgözlük çox, diş gücsüz, əllə tut çək!

Belin iki qat olub, qəlbin süstləşib tamam,

Tən zəif, əl-ayaq sap, qüvvədən düşüb tamam.

Yol üstüdür, yemək az, at da tənbəl yeriyən,

Qəm güclü, darıxan qəlb, bədən xəstə, əriyən.

Ev viran, sərvət də yox, işlər olmuş nizamsız,

Qəlbi əfqanla dolu, dağarçıqlar, davamsız.

Ömür zay, əməl batil, səylər çox, yollar uzaq,

Nəfsi key, ürək qara, can səbirsiz, var uzaq.

Tüklər başında qar tək, ölüm qorxusu kəsər,

Bütün tən əzaları, yarpaq tək, tir-tir əsər.

Gün keçmiş, leş bədən ləng, yollar uzaqdan düşüb,

Iş məkanı virana, əməl, gücündən düşüb.

Pis xasiyyət kökləri, daha dərinə getmiş,

Kökləri çıxartmağa, qüvvə-gücün əritmiş.