Мювлана ъялаляддин

Haqqi- Taaladan «zalımların qələbəsinin sirri» haqda Musa Peyğəmbərin sorğusu
Musa Haqqa söylədi:- Sən ey işguzar Kərim!

Səni zikr etmək ilə, keçmişdir daim ömrüm!

Suda, gildə, palçıqda, əyri bir naxış gördüm,

Mələklər kimi qəlbim, etiraz etdi, sordum.

Bu nəqşi yaratmaqda, vardır hansı məqsədin?!

Ona şər toxumunu, səpməkdə nədir qəsdin?!

Zülm atəşi, bəlalar, fəsadları artıran,

Məscidi, səcdəçini, oda atıb yandıran,

Qan- su, sarı suların, mayesini qaynadan,

Od üstündə qoyaraq, qayəsini qaynadan,

Mən «yəqindən» bilirəm, o, Hikmət oxşarıdır.

Lakin məqsədim bəlli, nəzarət oxşarıdır.

O «yəqinə» deyərdim, özünü sakitləşdir,

«Nəzarətə» deyərdim, qaynamanı kütləşdir.

Mələklərə yanaşıb, öz sirrini söylədin.

Ki, belə nuş etməni, sancmağa dəyər dedin.

Adəmin nurunu sən, onlara əyan etdin.

Mələklər dərk eylədi, müşkülü bəyan etdin.

«Qiyamət»in söyləyər, ölməyin sirri nədir?!

Meyvələrin söyləyir, ləçəyin sirri nədir?!

Qanın, nütfənin sirri, bir insansazlıq²³⁷ olmuş.

Hər çoxluğun əvvəli, şübhəsiz azlıq olmuş.

Lövhəni əvvəl yuyun, sözü bilmədən öncə,

Ondan sonra yazsın O, sözləri incə- incə!

Ürəyi qan eyləyər, zəlilin göz yaşları,

Sonra üstünə yazar, O, sirli naxışları.

Lövhəni yuyan zaman, dərk eyləmək lazımdır,

Onu bir dəftər kimi, hazırlamaq lazımdır.

Çünki ev əşyaların, istəsən təzələmək,

Əvvəlki əşyalardan lazımdır təmizləmək.

Yerin təkindən gili, çıxarmaqçın qazarlar,

Sonucda su çıxaraq, quyulardan axarlar.

Uşaqdan qan alarkən, o, ağlayar zar- zar,

Çünki onlar bilməzlər, işin içində nə var.

Kişi özü zər verər, neştərlə qan alana,

Çox nəvaziş eyləyər, qan içib san²³⁸ alana.

Hambal qaçar yük altda, ağırlıq təsirindən,

Sanki yükü qaçırar, öz qaldığı yerindən.

Hambalların döyüşün, yükün təsirindən bil.

Bu belədir onu sən, işə cəhd yerindən bil.

Bahalıqlar həmişə, rahatlıq əsasıdır.

Acılıqlar da hər vaxt, nemətin nəvasıdır.

Cənnətin mənbələri, pisə nifrətdən doğar,

Cəhənnəmin adları, daim şəhvətdən doğar.

Odun mayə toxumu, yaş olan bir budaqdır.

Dostun yanan ocağı, sənə kövsər bulaqdır.

Kim ki, zindanda yatar, möhnətin yoldaşıdır.

O çörəyin cəzası, səhhətin daş- qaşıdır.

Kim ki, qəsrdə yaşar, dövlətin yoldaşıdır.

Onun cəzası zəhmət, möhnətin qardaşıdır.

Kimi sim- zərlə görsən, o fərdi belə bil sən.

Səbirlə yoldaş olmuş, əgər sən əhli- dilsən.

Təbiətdən kənarda, olan Onun ruhudur.

Səbəbi parçalamaq Ondandır, sonu budur.

Bisəbəb başa düşər, göz nələri görürsə,

Səbəbə sən nəzər sal, əgər duyğun var isə.

Bisəbəb dərk eyləməz, sular, otlar nədəndir?

Çeşmə, bulaq, nəbilər, hansı bir səbəbdəndir?!

Səbəb həkimə bənzər, həm də ki, əlil kimi.

Səbəb çırağa bənzər, həm dəki fitil kimi.

Gecə çırağına sən, yeni fitillər çəkdir.

Gün çırağı daha pak, təmizlikdə o təkdir.

Get saman- palçıq düzəlt, xan tavanın suvaqla.

Səma tavanın pak bil, saman- gildən pak saxla.

Vah! Bizim dildarımız, kədərli olduğundan,

Gecə xəlvətcə keçdi, beləcə söküldü dan.

Əgər gecə olmasa, Ayda parıltı olmaz.

Qəlbdə ağrı olmasa, sevən könül tapılmaz.

Bir ulağın mehtəri, tərk eylədiİsanı,

Şübhəsiz ulaq təkin, çıxdı çöllərdə canı!

Isanın taleyinə, elm ilə mərifət yar,

Ey sən ulaq sifətli, ulaqda talehmi var?!

Ulağın naləsini, eşitsən, rəhmin gələr,

Xəbərin yoxmu sənin, ulaq- ulağı səslər?!

Isaya sən rəhm eylə, ulağa yox ey nadan!

Damğanı öz ağlına, rəhbər etməkdən usan!

Körpə uşaq xilqəti, ağlayarkən, zar- zar,

Sən al onunçun ömrü, bu yolda ona ol yar.

Illərlə olmusan sən, özün ulaq bəndəsi,

Ulaqdan da pis olar, sözün «ulaq bəndəsi»!

Axirəti qazanmaq, sənin nəfsindən aslı,

Sonucda ağlın gərək, olsun ağılın əsli.

Ulaqla bərabərsən, bu rəzil ağlınla sən,

Ulaq tək düşünürsən, ot- ələf hayındasan.

Isanın ulağı sa, qəlblə həmməzac²³⁹ oldu.

Ağıllılarla birgə, bir məqamdan bac aldı.

Çün ağlı qalib gəldi, «ulaqlıq» zəiflədi.

Fasiləsiz minilmək onu nəhif²⁴⁰ eylədi.

Zəiflik ağlındadır, ey sən olan, xərbəha!²⁴¹

Bir zəif ulaq olmuş, səninçin lap əjdaha!

Olsan daİsadan sən, qəlbi incikli bir kəs.

Ondan səhhət almısan, sən düşünmə çox əbəs.

Ey xoş nəfəsli Məsih, necəsən bu rənc²⁴² ilə?!

Dünyada bir kəs yoxdur, əziyyətsiz gənc²⁴³ ilə.

Eyİsa nə haldasan, cuhud başlar əlində?!

Ey Yusif nə haldasan, pis qardaşlar əlində?!

Eyİsa nə çəkmisən, cuhud başlar əlindən?!

Ey Yusif nə çəkmisən, pis qardaşlar əlindən?!

Bu axmaq qövm dalınca, gecə- cündüz qaçmısan,

Gecə- gündüz onlara, köməklə nur saçmısan.

Ah! Tez özündən çıxan, hünərsizlər əlindən,

Tələsməkdən ağrılar, doğacaq dərd- sərindən.

Səni «Şərq günü» edən, əməlləri təkrar et.

Nifaqın, hiylələrin, riyanın əksinə get!

Sən balsan, bizsə sirkə, dünya- din arasında,

Acıları yox edər, bal ilə- sirkə sonda.

Biz qarnı pozulanıq, sirkəni artırmışıq,

Sən balı artıq eylə, kərəmini duymuşuq.

Bu, bizdən cana gəlmiş, beləcə də dirçəlmiş.

Gözünə qum düşərkən, onun başı gicəlmiş.

O səndən kömək almış, sən ey gözlər həkimi?

Ki, tapsın, görə bilsin, eynilə sənin kimi.

Odundan zalımların, ürəyi kabab olmuş,

Cümlə sənin gücünlə, düz yola meyl salmış,

Sənin ud²⁴⁴ ağacına, atəş vursalar əgər?

Bu dünyanı ətirlə, reyhanlar ilə bəzər.

Sən o uddan deyilsən, yananda azalasan.

Sən o ruhdan deyilsən, qəmə əsir olasan.

Ud yanır vətənindən, uzaqlığın dərdindən,

Nəfəs Nurun əslinə, haçan gələr yenidən?

Ey, Səndən asimanlar kömək almış, səfadan!

Ey sənin səfan olan, daha yaxşı vəfadan!

Əgər cəfa gələrsə, aqillərin xasından,

Sənin üçün yaxşıdır, cahilin vəfasından.

Aqil şəxs gətirəcək, mərifəti araya,

Cahil şəxs mərifəti, çevirər hay- haraya.

Peyğəmbər demiş:- Aqil ədavət etsə əgər,

Cahilin bəxş etdiyi, məhəbbətinə dəyər.

Alimlərlə dost olsan, düşməzsən etibardan,

Bilikli düşmən yaxşı, nadan olan dostlardan.