N ə s I m I a d ı n a d I l ç İ L i k I n s t I t u t u

başladın, axıra çatdır [2. S. 270]. Belə təkrar, göründüyü kimi, hər hansı bir 

işin (proses və hərəkət) mütləq yerinə yetirilməsi ilə bağlı meydana çıxmışdır.  

Yazıçı  artırmağına  artırarıq,  çatdırarıq  çatar  qəbildən  olan 

təkrarlardan  istifadə  etməklə  götürülən  öhdəliyin,  görülən  işin  yerinə 

---

 

38 

yetirilməsi  haqqında  tam  təsəvvür  yaradır,  məs.:  U  ğ  u  r.  Demək,  bu  il 

əkdiyimiz on iki min toxmaçar hesabına biz gələn il üçün barama planını iki 

dəfə artıra bilərik. B ə d ə l. Artırmağına artıra bilərik, ancaq bir bu qədər 

işlə onu becərməyə vaxtımız çatacaqmı? A l ı  k i ş i. Niyə çatmır, öz əlimizdə 

deyil! Çatdırarıq çatar… [2. S. 206].  

Danışıq  dilində  heyvansan,  heyvan  tipli  təkrarlar  da  mövcuddur, 

bunlardan  az,  cüzi  hadisə  və  predmetləri  qiymətləndirmə,  mənalandırma 

məqamında istifadə olunur. İ. Əfəndiyev də belə təkrarlardan həmsöhbətlərin 

nitqində  istifadə  etmişdir:  Q  u  l  u.  Eh,  sən  də  söz  danışdın.  Alnıma 

yapışdırmayıb  ki,  bir  sözdür  kağıza  yazıb  tullayıblar  ora.  Nə  töhmət?  Nə 

protokol?  Öküzsən,  öküz…  [2.  S.  213].  Öküzsən,  öküz  təkrarı  Qulunun 

dilində çox maraqlı ikikomponentli təkrar yaratmış, əvvəlki təkrarda olan fikir 

genişləndirilmiş şəkil almışdır: Q u l u. Amma dünyaya öküz gəldin, öküz də 

gedəcəksən. Axşamacan söz, qeybət: Niyə filankəs belə oldu, mən heylə… Tfu 

[2. S. 214].  

Yazıçının  dram  əsərlərinin  dilində  qeyri-müəyyən  şəxsli  cümlənin 

xəbəri (deyirlər) tez-tez təkrar olunur: B a l l ı. Nə olar, deyirlər qoy desinlər 

[2.  S.  208];  N  i  y  a  z.  Aparılar  qoy  aparsınlar  [2.  S.  34];  U  ğ  u  r.  Onu