Qadar ko‘makchisi ish-harakatning o‘rin va vaqt jihatidan chegarasini ifodlaydi:kechga qadar, peshinga qadar, maktabga qadar.
Ko‘ra ko‘makchisi sabab, ayirib, ta’kidlab ko‘rsatish ma’nosini ifodalaydi: Uning mo‘ljaliga ko‘ra Siddiqjon yana qasam ichiish, yur deb qistashi kerak edi. (A. Q.)
Bu ko‘makchi chiqish kelishigidagi so‘zlar bilan birga kelganda qiyoslash, solishtirish ma’nosi anglashiladi: O‘rtadan ko‘ra pastroq.
Qarshi ko‘makchisi zidlik ma’nosini bildiradi: Baxtga qarshi bugun eng orqaga o‘tirdim.
Qarab ko‘makchisi quyidagi ma’nolarni anglatadi: 1) harakat yo‘nalgan tomon ma’nosini: Nega kimsasiz sohilga qarab ketayotganini o‘zi bilmas edi. Bu ma’noda qarab ko‘makchisiga tomon ko‘makchisi sinonim bo‘lishi mumkin: qishloqqa qarab ketdi - qishloqa tomon ketdi. 2) asos, miqdor, o‘lchov ma’nosini: Ishlaganiga qarab haq oladi. Bu ma’noda qarab ko‘makchisi o‘rnida yarasha ko‘makchisi qo‘llanishi
mumkin: mehnatiga qarab- mehnatiga yarasha.
Bulardan tashqari, qaraganda ko’makchisi ayirib ko‘rsatish, ta’kidlash, qiyos, solishtirish ma’nosini; qaramasdan, qaramay ko‘mak-chisi to‘siqsizlik ma’nosini; yarasha ko‘makchi teng, mos, loyiq, monand ma’nolarini; doir ko‘makchisi aloqadorlik, bog‘liqlik ma’no-sini, asosan, binoan; muvofiq ko‘makchisi biror ish-harakatning sodir bo‘lishida asos, tayanch, manba bo‘lgan obyekt ma’nosini, qarata ko‘makchisi ish-harakat yo‘nalgan narsa, shaxs, joy, tomon ma’nosini bildiradi.
Dostları ilə paylaş: |
