| 4-§. So‘roq olmoshlari. Nutq jarayonida ishtirok etuvchilarga ma’lum bo‘lmagan narsani aniqlab bilish uchun ishlatiladigan olmoshlar so‘roq olmoshlari deyiladi.
So‘roq olmoshlari shaxsga (kim), narsaga (nima), belgiga (qaysi, qanday), miqdorga (necha, qancha), vaqtga (qachon), maqsad va sababga (nega, nimaga) va o‘ringa (qani) munosabat bildirishiga ko‘ra o‘zaro farqlanadi.
1. Kim olmoshi shaxslarga nisbatan qo‘llanadi va quyidagicha xususiyatlarga ega bo‘ladi: 1) shaxsga nisbatan so‘roq, ifodalaydi va otlar kabi egalik, kelishik va ko‘plik qo‘shimchalarini qabul qiladi: kimim, kiming, kimi, kimning, kimdan kabi. Biroq ko‘plik affiksini olganda narsaning birdan ortiq ekangini emas, shaxsninig kimligini yoki unga nisbdtan hurmat ma’nosini ifodalaydi: Darsga kimlar kelmadi? U kishi kimlar?; 2) ba’zan takrorlakib kelib, shaxslarning kimligini aniqlash uchun qo‘llanadi: Kim-kim keldi?
Kim olmoshi gapda ko‘pincha ega, kesim, to‘ldiruvchi va qaratqich aniqlovchi bo‘lib keladi: Kim o‘z yurtini sevmaydi? Bemahalda eshik
qoqqan kim? Bunaqa gaplarni kimdan eshitding? Kimning ovozi baland?
Dostları ilə paylaş: |
