Navoiy davlat pedagogika instituti pedagogika kafedrasi

Kommunikatsiya kanali – ular yordamida yoki ular orqali axborot uzatiladigan vositalar yoki yo‘llar.
Kommunikatsiya kanal turlari:
1) bevosita (to‘g‘ridan-to‘g‘ri) – bunda axborot bevosita axborot tashuvchidan xabardor shaxsga uzatiladi;
2) bilvosita – bunda axborot uchinchi shaxslar orqali uzatiladi;
3) rasmiy – aniq va ishonarli axborotni taqdim etadi;
4) norasmiy – ishonchli manbalarga ishora qilmagan holda mish-mishlar, fikr almashinuvi orqali tekshirilmagan axborot taqdim etadi.
Kommunikatsiya quyidagi sabablar tufayli konflikt manbai bo‘lib kelishi mumkin: fikrlar, qarashlar, voqealarni baholashdagi farqlar; voqea-hodisani ikki xil talqin qilish; odamlar axloqi (o‘zini tutishi)dagi farqlar.
Odamlar axloqiga turli omillar ta’sir ko‘rsatadi: hayot tajribasi, muayyan vaziyat, shakllangan qarashlar yoki individning baholashga moyilligi.
Uch elementi: kognitiv (bilimlar), ularning affektiv (kuchli ehtiroslar), axloqiy (o‘zini tutish shakli) mavjud.
Sotsial qarashlar – ruhiy-asab tizimining tayyorlik holati, tajriba asosida shakllanib boradi va individning u bog‘liq bo‘lgan barcha ob’ektlar va vaziyatlarga nisbatan reaksiyalariga yo‘naltiruvchi dinamik (o‘zgaruvchan) ta’sir ko‘rsatadi.
Ishontirishning ikki usuli – bevosita va bilvosita.
Bevosita usul – manfaatdor auditoriya butun e’tiborini maqbul (ijobiy) dalil-isbotlarga qaratgan holda mavjud bo‘lgan ishonch. Bunda dalil-isbot (argument)larning o‘zigina emas, balki ular keltirib chiqaradigan fikr-mulohazalar ham ishonchli (ishonarli) bo‘ladi.
Bilvosita usul – odamlarga tasodifiy omillar ta’sir ko‘rsatib, ular ongiga murojaat qilish talab etilmaydigan holda mavjud bo‘lgan ishonch (ishontirish). Bu ta’sir usulida ishora(shama)lar qo‘llanib, ular o‘ylab o‘tirmay qo‘llab-quvvatlashga rozi qiladilar.
Ishonchning to‘rt tarkibiy qismi:
1) kommunikator;
2) axborot (xabar);
3) uzatish kanali;
4) auditoriya.
Axborot uzatish xususiyati: nafaqat kim gapirayotganligi, balki uning aynan nimani gapirayotganligi ham muhim.
O‘zini tutishiga qarab auditoriya quyidagicha ko‘rinishlarda bo‘lishi mumkin:
1) fikrlaydigan, mulohaza qiladigan, manfaatdor, ya’ni bevosita ishontirishga bo‘yin berish, moyil bo‘lish. U ayniqsa ongli dalil-isbotlarga ta’sirchan bo‘ladi;
2) e’tiborsiz, ya’ni bilvosita shamalar ta’sirida qolish. Unga hammasidan ko‘proq kommutator yoqish, yoqmasligi ta’sir ko‘rsatadi.