Nazariy fizika kursi

Vektor potensial ma’lum bo'lgandan keyin magnit maydon киси
langanligi oson topiladi. Magnit maydon kuchlanganligini topish m;hub
vektor potensialdan rotor olish kerak. Magnit momenti berilgan 
zaryadf 
lar sistemasi uchun o'zgarmas bo'ladi. Shu sababli (A .100) ga 
muvofli 
quyidagini yozish mumkin:
[ i n 7*1 
V
 
7*
H =  rot A =  rot 
= m d iv - j - (m V )^ j.
Bu yerda (A.98) ga asosan birinchi hadni nolga tengligini 
k o ' r s a t i s b
mumkin. Ikkinchi had uchun quyidagini hosil qilamiz:
r  
1 
, 
/
1 \
m
3r(m r)
(m V ) ^ = ^ ( m V )r + r ( m V ^ J = ^ ------ —
*
134

---

tT_ 3r(rm) -
m r 2 
3 n ( n m ) - m
--------
~ь
--------= -------- ^ ------- • 
(6-23)
gu yerda 
n
kuzatish nuqtasiga o'tkazilgan radius-vektor yo‘nalishidagi 
birlik vektor.
Dipol yaqinlashishdagi elektr maydon kuchlanganligi ifodasi (5.26) 
bilan (6.23) ni taqqoslab. ularning ko'rinishi bir xil ekanligini ko‘ramiz, 
farqi birida maydon dipol momenti bilan aniqlansa, ikkinchisida, mag­
nit momenti bilan aniqlanadi. Ammo, magnit momenti dipol mo- 
mentidan farqli ravishda koordinata boshini ko‘chirishga bog'liq emas. 
Koordinata boshini 
О
nuqtadan 
O l
nuqtaga ko‘chiramiz, ya’ni 
i
7
= 
i1'
+ 
a
almashtirishni bajaramiz. Yangi koordinata boshiga nisbatan 
magnit momentini hisoblaymiz:
m = h l \-r "ttd v "
=