Nazariy fizika kursi

elliptik
qutblangan
149

---

deyiladi. Fazo va vaqtda 
E
vektorning uchi to ‘lqin tarqalish yo'nalishin 
o'ragan vint chizig‘i bo‘ylab aylanadi. Vint bo‘ylab aylanish yo‘nalishi 
(7.38) ifodadagi 
62
ning oldidagi ishora bilan aniqlanadi.
To'lqinning tarqalish yo'nalishiga qarab turgan kuzatuvchiga nis- 
batan 
E
vektorning uchi soat strclkasi bo‘yicha aylansa (musnat ishora
1
to'lqin 
rnusbat spirallikka
(optikada chap qutblanish) ega deyiladi (7.1- 
rasm, yuqori qatordagi birinchi chizma). Aylanish soat strelkasiga qar-
7.1-rasm:
shi bo‘lsa, toTqirx 
manfiy spirallikka
(optikada o‘ng qutblanish) ega 
deyiladi (7.1-rasm, pastki qatordagi birinchi chizma). Agar 
\E y \ 
= \EZ\
bo'lsa, ellips doira shaklini oladi, to‘lqin 
doiraviy
qutblangan deyiladi 
(7.1-rasm, yuqori va pastki qatordagi ikkinchi chizma).
Agar 
E y 
—
0 yoki 
E z 
—
0 bo‘lsa, to'lqin 
chiziqli
qutblangan deyiladi 
(7.1-rasm, yuqori va pastki qatordagi uchinchi chizma).
Chiziqli qutblangan yassi monoxromatik elektromagnit to'lqinning 
elektr va magnit maydon kuchlanganliklari quyidagicha yoziladi:
E — E
0
 i\xp{i(kr — u t ) } ,
(7.40)
H = H 0 e x p { i { k r - u t ) } .
(7.41)
Bu yerda 
Eo, H
q
o‘zgarmas haqiqiy vektorlar.
Magnit maydon kuchlanganligining tebranish yo‘nalishi (7.31) bi­
lan aniqlanadi. Bunda magnit va elektr maydon kuchlanganligi vek- 
torlarining tebranishlari o‘zaro perpendikulyar yo‘nalishlarda bo'lishini 
e’tiborga olish kerak.
Magnit maydon kuchlanganligi vektorining yo'nalishi