Nazariy fizika kursi

A »
= r0. 
(8.83)
LJ
2
me2
174

---

gu yerda ro ~ 2, 5-10~13sm elektronning klassik radiusi. Shunday qilib, 
klassik elektrodinamika nuqtai nazardan yuqorida nurlanish masalasida 
olingan natijalardan (8.83) sh art bajarilganda foydalanish mumkinligi 
^elib chiqadi. Bir qator effektlar shuni ko‘rsatadiki, klassik fizika ro dan 
ancha k atta (Л = 2 • 
10
~ 10sm - Kom pton to'lqin uzunligi) masofalarda 
0 ‘r in li 
bo‘lmay qoladi. Bunday m asofalarda kvant effektlar namoyon 
b o ia boshlaydi.
Klassik elektrodinamikaning ta tb iq qilish chegarasi am aldagidan 
farq qilishi klassik fizika orqali uning ta tb iq qilash chegarasi baholan- 
nioqda. Tatbiq qilish chegarasini aniqroq baholash uchun kvant fizikaga 
murojaat qilish kerak.
Mavzining yakunida nurlanish sababli zaryadlangan zarracha tez­
ligining kamayish effektini kechikuvchi potensiallar o‘z ichiga olgan- 
ligini t a ’kidlab o'tam iz. Bu masalani mustaqil ravishda o'rganishni 
o‘quvchilarga taklif qilamiz (Л.Д.Ландау, Е.М .Лифщ иц Теория поля, 
М:, Наука, 1967, 460С. §65, §75).
8.6 
Nurlanish chizig‘ning tabiiy
kengligii
Zaryadlangan zarrachaga garmonik (muvozanat holatga qaytaruv- 
chi) kuch 
F — —kx
ta ’sir qilganda uning nurlanishi 
luq
chastotada yuz 
berishini va nurlanish ossilyatorning radiatsion so'nishiga olib kelishini 
yuqorida ko‘rdik. Endi nurlanish reaksiyasining nurlanish maydoniga 
ta ’sirini o'rganamiz. Masalani reaksiya kuchini hisobga olib bir o‘l- 
chamli ossilyator modelida ko'rib chiqamiz. Bunda nurlanish reaksiyasi 
nurlanish chastotasiga jiddiy t a ’sir qilishini aniqlaymiz.
Zaryadning harakat tenglamasini har ikkala kuchni e’tiborga olib 
Yozamiz:
J?
x + u n x
----- - = o. 
(8.84)
m
pju yerda reaksiya kuchining o'rniga (8.79) ifodani qo'yamiz: