Nazariy fizika kursi

V ’ o 7
ip t
V
t t i
E X = E ’X, 
E y
=
y.
c 
* 
E z =
z
___
С
—=У-
(3.37)
va magnit maydon uchun:
H'
— — F ' 
H '
— F'
H X = H'X, 
Ну
=
y-
.....
H z =
z,
c- 
y- .
(3.38)
v T ^
v/ b i:^ 2
'
Shunday qilib, maydon “toza elektr” 
(H =
0) yoki “toza magnit’' 
( E =
o) xarakteriga ega deyish nisbiy b o ‘lib, qaysi sanoq sistemaga
u,sbatan ekanligini albatta gapirish kerak. Masalan, biror sanoq sis­
temaga nisbatan maydon toza elektr bo'lsa, (3.38) ga ko‘ra bu sistemaga 
tllsbatan x o ‘qi b o ’ylab 
V
tezlik bilan harakatlanayotgan sanoq sis- 
tf2mada elektr maydon bilan bir qatorda magnit maydon ham namoyon
73

---

b o ‘ladi. Shunga o ‘xshash biror sanoq sistemada maydon toza magni 
b o ‘lsa, sistemalarda magnit maydon bilan bir qatorda elektr maydo: 
ham namoyon bo'ladi. Shuning uchun fizik reallikni elektr yoki mag 
nit maydonga tegishli deyislming ma’nosi yo‘q. Fizik reallik 4-tenzo 
F ik
bilan aniqlanadi. (3.37) va (3.38) formulalarda с —> oo maydo: 
birorta sistemaga nisbatan toza elektr (magnit) b o ‘lsa, boshqa barch 
sistemalarda ham u elektr (magnit) b o ‘ladi. 
Bu fizik reallikka zic 
Demak, elektrodinamikada faqat 
V
«
с
deb ko‘rish mumkin, amm 
с —►
oo mumkin emas.
Bir sonoq sistemaning ikkinchisiga nisbatan tezligi yorug‘lik tezligi 
dan juda kichik deb, almashtirish formulalari (3.37)-(3.38) ni qatorg 
yoyamiz. Qatorda