Nazariy fizika kursi

Sanoq sistemaning harakatiga perpendikulyar у о ‘nalishda masofa
o ‘zgarmas ekan. Aks holda birorta sanoq sistemada turib uning to ‘g ‘ri
chiziqli tekis harakat tezligini aniqlash mumkin bo ‘lardi. Boshqacha qilib
gapirsak, sanoq sistemalarni bir-biridan farqlash rnumkun bo‘lardi.
2. 
Ikki voqea orasidagi vaqt turli (raketa va laboratoriya) sanoq
sistemalarda turlicha bo ‘lib, nisbiy tezlik kattalashgan sari ularning nis-
bati ham ortib boradi
(Д
t'AB > AtAB)- Demak, turli inersial sanoq
sistemalarda vaqt turlicha o ‘tar ekan.
16

---

С "
В ' 
А
Ъ)
9
в
— ► V,
1.2-rasm:
3. 
Raketa va laboratoriya sanoq sistemalarda ikki voqea orasidagi
vaqt hamda fazoviy masofa turlicha bo‘lishiga qaramasdan ikkala sanoq
sistemada bir xil bo ‘ladigan kattalik mavjud ekan. Bu kattalik nisbiylik
nazariyasida i n t e r v a l deyiladi.
Endi intervalning invariant ekanligini fazo va vaqtning bir jinslli 
ham da fazoning izotroplik xossalaridan foydalanib isbotlaymiz. Birorta 
sanoq sistem ada bir-biriga cheksiz yaqin b o ‘lgan ikki voqea uchun in- 
tervalni yozamiz:
dS
=
\J
2 — 
dx
2
— dy
2 — 
d z
2
(1-8)
Shu ikki voqea uchun interval boshqa sanoq sistem ada 
dS'
ga teng 
bo‘lsin. M atem atik nuqtai nazardan 
dS
va 
dS'
lar bir xil tartibdagi 
cheksiz kichik miqdorlar bo‘lganligi uchun ular bir-biriga proporsional
bo‘ladi: