Nazariy fizika kursi

yassi t o ‘lqinni
ifodalaydi. Bu 
to'lqinlardan qaysi biri mavjud bo'lishi boshlang'ich shart bilan aniqla­
nadi. Masalan, 
/2
=
0
bo'lsin, u vaqtda
/( x , 
t)
=
/1
( t - ^ ) .
(7.13)
bo'ladi va faqat musbat yo'nalishda tarqaluvchi to'lqin qoladi. Shu 
holni batafsil ko'rib chiqamiz.
Shunday qilib, maydon kattaliklari sifatida qaralayotgan 
f ( x , t)
yassi to'lqin bo'lganligi uchun vakuumdagi elektromagnit maydon po­
tensiallari ham yassi to'lqindan iborat bo'ladi, ya’ni
tp(x,t) =
(7.14)
A ( x , t ) =
(7.15)
Skalyar va vektor potensiallar m a’lum deb maydon kuchlanganlik- 
tarini aniqlaymiz. Hisoblashlarni soddalashtirish maqsadida potensial- 
}rirni tanlashdagi ixtiyoriylikdan yana bir m arta foydalanamiz. Lorenz 
tp
= 0 deb olamiz. Bu holda kalibrovka sharti (7.9) 
^uyidagicha yoziladi:
divA = 0. 
(7.16)
0 Elektrodinam ika 
1 4 5

---

Bu shart 
ip —
0 shart bilan birga Lorenz kalibrovkasining xususiy hoi 
bo'ladi. Potensial biz ko‘rayotgan holda faqat 
x
koordinataga bog'lic 
ekanligini inobatga olsak, kalibrovka sharti (7.16) quyidagi ko'rinishd? 
yoziladi:
BA
^ = 0, 
—* 
Ax =
co n st. 
(7.17'
ox
Bu shartga muvofiq (7.11) tenglamadan quyidagilar kelib chiqadi: 
d 2Ax 
8 A X
- а Г = 0- 
^ Г =со,18‘ ' 
j
Binobarin, vektor potensialdan vaqt bo‘yicha olingan hosila elektr may­
donni aniqlashini inobatga olsak, 
Ax ф
0 bo'lishi vakuumda o‘zgarmas 
elektr maydon mavjudligini korsatadi. Bu mavzuda o‘zgarmas may 
donlar bizning qiziqish doiramizdan chetda bo‘lganligi uchun bemalo’