proporsionallik koeffitsienti ae qutblanish
koeffitsienti yoki
dielektrik
fcrituvchanlik
deb ataladi. Bu kattalik doimo m usbat bo:lganligi uchun
q u tb lan ish
vektori doimo elektr maydon kuchlanganligi bilan bir tomon-
ga yo'nalgan bo‘ladi.
Tok zichligining o'rtacha qiymatini aniqlovchi (9.22) ifodadagi ik
kinchi
hadni olingan oxirgi natijaga ko'ra quyidagi ko‘rinishda yozamiz:
d P
d E
Jq ~ dt ~
®
dt '
^9'29)
I
ni yuzaga keltirar ekan.
Bu tok
qutblanish
toki deb atalib, o‘zgaruvchi
tashqi elektr maydon t a ’sirida qutblanishning vaqtga bog‘liq
holda oz-
garishi natijasida paydo bo‘ladi. Bu holatni ko‘z oldimizga keltirish
uchun jisrnda faraziy sirt o‘tkazish kerak.
Q utblanish natijasida bu
sirtni bog‘langan zaryadlar kesib o'tadi. M aydon vaqtga bog‘liq bo‘l-
ganda zaryadlar sirtning bir tomonidan ikkinchi tomoniga maydon o‘z-
garishiga mos ravishda ko‘chib turadi. Bu holat zaryadlarning haraka
tiga ekvivalent bo‘lib, tok paydo bo‘lishiga olib keladi.
Endi (9.22) dagi uchinchi hadni ко:rib chiqamiz. Buning uchun
uning
radius-vektor
r
bilan vektor ko'paytm asini tashkil qilamiz va
jismning hajm i b o ‘yicha integrallaymiz.
Ikkinchi had bilan bog'liq
bo'lgan integralni tekshirib chiqamiz:
I
b ж
] d V
= / b J H
dV
= I
/ *
ir- ^
Bu yerda integrallash o'zgaruvchisi r vaqtga bog'liq
emasligini hisobga
(,l
ac J
[ r ,r o t B ] d F =
J [ r , (gv
-
j)]dV
=
J [ r ,p bv}dV.
(9.30)
yerda
g v - j = pbv
bog‘langan zaryadlar toki.
Magnit mom entining t a ’rifi (6.22) ga ko‘ra (9.30) ni bog:langan
2aryadlar tokining m agnit momenti zichligi
M = [ r ,p bv]/2c
(9.31)
°1(iali yoziah mumkin:
Dostları ilə paylaş: 
