Nazariy fizika kursi

9
208

---

10-bob
M uhitda elektrostatik maydon
M uhitda elektrodinamika hodisalarining spektri ju d a keng bo'lib, 
bir darslik doirasida hammasini qam rab olib bo'lm aydi. Ushbu ki- 
tobda amaliy aham iyatga ega bo‘lgan b a ’zi muhim masalalarni ко‘rib 
chiqamiz. 0 ;rganishni elektrostatik maydon m asalasidan boshlaymiz. 
M a’lumki, bunday m aydonlarda barcha kattaliklar vaqtga bog‘liq bo'l­
maydi, zaryadlar butunlay harakatsiz b o ‘ladi tok 
j =
0. Bu holda Maks­
vell tenglamalari quyidagi ko‘rinishni oladi:
rot 
H
= 0, 
div 
В
= 0,
B = pH ,
H
21
. — Н и
=
0
, 
Bin — B in —
0
,
rot 
E =
0, 
div 
D
= 47Г 
p,
D = eE,
E2t. — E \t.
= 0 
D 2n - D i n
= 47
тшя
(
1 0
.
1
)
Ko'rinib turibdiki, tenglam alar ikkita o'zaro bog‘liq bo'lm agan sis­
tem aga ajraldi. Bulardan birinchisida faqat magnit maydon kattaliklari 
ishtirok etsa, ikkinchisida esa elektr maydon kattaliklari ishtirok etadi. 
Tenglamalarning birinchisidan elektrostatikada m agnit maydon aynan 
nolga tengligi kelib chiqadi.
Ta'kidlash lozimki, elektrostatika tenglam alari qandaydir yaqin­
lashishda olingan taqribiy tenglam alar bolm asd an , to ‘liq tenglama­
larning aniq shartlarga bo‘ysunuvchi xususiy holi b o :lib hisoblanadi. 
Bunda elektrostatika tenglamalarining yechimi aniq b o ‘lib, bir vaqtning 
o‘zida umumiy tenglamalarning xususiy yechimi bo‘ladi. Bu yerda elek­
trostatika tenglamalarining yechimlarini bevosita ko‘rmaymiz, chunki 
ular mikroskopik elektrostatikadagi yechimlardan farq qilmaydi. Elek- 
trostatikaning ayrim masalalari ustida to ‘xtalib o‘tamiz.
14 - Elektrodinamika