Nazariy fizika kursi

К
va 
K '
sanoq sistemalarining nisbiy tezligi У С с bo‘lsa, 
ikkala sanoq sistemadagi kuzatuvchi uchun yorug'lik manbayining ko'ri- 
nish burchaklari orasidagi farq Д0 =
9' - в
ko‘ra (1-40) dan quyidagini topamiz:
Bu ifoda yorug!lik aberratsiyasi burchagini aniqlovchi formuladir.6
yoritgichga nisbatan Yer bilan birga harakatlanishi tufayli undan kelayotgan yorig'lik
nuri yo‘nalishining o ‘zgarishi.
(1.39)
1 + ^ cos 
9'
(1.40)
A 
9 =
— sin 
9'.
(1.41)
с
6Yoruf’lik aberratsiyasi - yorug‘lik tezligining chekliligi va kuzatuvchining
30

---

1.7 
To‘rt o ‘lchovli vektor va tenzorlar
Ushbu paragrafda vektor va tenzorlar haqida qisqacha m a’lumot- 
larni aksariyat hollarda isbotsiz keltiramiz. Q uyida keltirilgan umumiy 
xarakterga ega bo‘lgan b a ’zi ta ’rif. formula va qoidalarni R.X.Mallin 
Maydon nazariyasi”7 kitobidan olindi. Kengroq m a’lum otlarni shu ki- 
tobdan yoki vektor va tenzor analizga bag‘ishlangan boshqa kitoblardan 
topish mumkin.
N
o‘lchamli fazoda ikki koordinatalar sistemasi orasidagi to ‘g‘ri va 
teskari almashtirish berilgan bo'lsin:
xn = xl l {x
1
,x'2,- ■ ■
 , x N),
(1-42)
xi 
= x i ( x ' 1, x ' 2, - - - , x /yv). 
(1.43)
Bu yerda x; i ( x \ x 2, • • • 
, x N)
va x*(x' 1, x ' 2, • • • 
, x ’ N)
funksiyalar bir 
qiymatli, uzluksiz, va kerakli m arta differensiallanuvchi funksiyalardir. 
To‘g‘ri va teskari almashtirish yakobianlari nolga teng bo im agan funk­
siyalardir.
To‘g ‘ri va teskari almashtirish formulalari (1.42) va (1.43) ning 
differensiallarini yozamiz:8