Nazariy fizika kursi

S =
^
^ ( p lx* -
pkxl).
(2.54)
l To‘rt o ‘lchovli kattaliklarda zarrachalarga tegishli indekslarni yozmaymiz. Bu
indekslarni zarur bo‘lganda uch o‘lchovli kattaliklar uchun tiklaymiz.
2Maydonlarning kvant nazariyasida psevdo burilishlar ichki moment (spin)
momenti, haqiqiy burulishlar esa orbital moment bilan bogManganligini ko‘rish
mumkin.
52

---

gjStema zarrachalarining 4-radius-vektori va 4-impulsi orqali aniqlanuv- 
cjji antisimm etrik tenzor kiritamiz:
M ik = '52(pix k - p kx i).
(2.55)
]
3
u 4-impuls momenti tenzori deb ataladi. Bu tenzorni komponenta-
larda yozib chiqamiz:
M
*3
=
(
0
M x
M y
- M x
0
M z
- M y
~ M Z
0
\ - M z
My
- M x
M z \
(2.56)
у
M.
X
0 
)
yoki shartli ravishda ikki vektorning to ‘plami sifatida yozish mumkin:
M ik = ( M , - M ) .
(2.57)
Bu yerda 
M -
(2.49) formula bilan aniqlanadi va uch o‘lchovli fazoda 
zarrachalar sistemasining impuls momentini beradi. 
M
esa (2.55) ga 
asosan quyidagi ko‘rinishni oladi:
^ t = c E ( tP « - ! ^ ) -
(2-58)
Bu ifodadan bevosita vaqt bo'yicha hosila olib, saqlanuvchi kattalik 
ekanligini ko‘rish mumkin.
Berk sistem alarda to ‘liq energiya saqlanishidan foydalanib (2.58) 
ifodanini quyidagi ko'rinishda yozamiz:
Y l ra£a
2