1.2
Nisbiylik nazariyasida interval
B a’zan klassik fizikada interval tushunchasi ikki m a’noda qo‘llanila-
di. Birinchisi, uch o‘lchovli fazoda ikki nuqta orasidagi m etrlarda o‘lcha-
nadigan interval - masofa bo‘lsa.
ikkinchisi, fazoda ketma-ket sodir
bo'lgan ikki voqea orasidagi sekundlarda o'lchanadigan
vaqt interva-
lidir. Uch o‘lchovli fazoda ikki nuqta orasidagi masofa shu nuqtalarning
koordinatalari orqali aniqlanadi:
ы
=
\ J
( ®2
-
X l ) 2 + (j/2
-
y i ) 2 + (-22
-
2 ] ) 2 ,
(1.4)
bu yerda
Xi, iji, гг (i =
1
,
2
)
birinchi va ikkinchi nuqtalarning bir vaqt
da o‘lchangan dekart koordinatalari. Klassik fizika,
nuqtai nazaridan
bunday t a ’riflangan interval koordinatalarni ixtiyoriy chiziqli almashtirisl
lariga nisbatan invariant kattaliklardir4. Vaqt intervali,
voqealar sodir
bo'lgan vaqt momentlari orqali aniqlanadi:
A t = t
2
- t ! ,
(1.5)
bu yerda
t i , t
2
birinchi va ikkinchi voqealar sodir bo:lgan vaqt moment
lari.
■
*
Klassik fizika nuqtai nazaridan yuqorida t a ’riflangan fazoviy va
vaqt intervallari fazoda berilgan ikki nuqta
ham da voqea uchun sonoq
sistemaga bog iiq bo‘lmagan, invariant kattaliklardir. Ya’ni kuzatuvchi
turgan sanoq sistemaga bog‘liq emas.
Nisbiylik nazariyasida interval yangi m a’no kacb etadi. “
Voqea
”
tushunchasini kiritamiz. Voqea - moddiy nuqta bilan sodir bo'ladigan
ixtiyoriy hodisa b o ‘lib, sodir bo‘lish joyi (uch o'lchovli
fazoviy koor-
dinatalar) va vaqti bilan aniqlanadi.
Tasavvur etish qulay bo‘lishi
uchun o‘qlariga fazoviy koordinatalar va vaqt qo‘yilgan faraziy to ‘rt
o ‘lchovli fazo tushunchasini kiritamiz. Bu fazoda har qanday voqea -
Dostları ilə paylaş: 
