211
C C
C
C
+
+
C
C
C
C
C
C
C C
+
C
C C
C
Shuning uchun yuqoridagi reaktsiya energetik jihatdan ikkilamchi ion hosil
bo‘lishi bilan boruvchi propan-buten va propenlar reakstiyasidan qulay va
arzondir. Propen, buten va propen- buten aralashmasini polimerlash 82-84
(m.u.) va 96-97 (i.u) oktan soniga yaqin sifatli polimer benzinlar olinadi. Benzin
tarkibida 94% alkenlar, 5% alkanlar va stikloalkanlar, 1% orenlar va dienlar
bo‘ladi. Alkanlar, stikloalkanlar va dienlar 60
0
S gacha qaynovchi fraksiyalar
tarkibida, orenlar esa benzinning oxirgi fraksiyalari tarkibida bo‘ladi. Xom
ashyo tarkibida katalizatorda smolali moddalar hosil qiluvchi 1,3-butadienni
bo‘lmagani ma’qul. Xom ashyoda erigan kislorodning bo‘lishi ham smolali
moddalarni hosil bo‘lishiga olib keladi. Agar xom ashyoda vodorod sulfid
bo‘lsa, polimer benzin tarkibida oltingugurt saqlagan moddalar (markaptan R-
SH) bo‘ladi, xom ashyo tarkibida xohlagan qo‘shimchani bo‘lishi katalizatorni
aktivligini pasaytirib, uning kislotaliligini pasaytiradi. Xom ashyoda fosfor
kislotasi miqdorini bir xil ushlab turish uchun xom ashyoda
4
5
,
3
x10
-2
% suv
bo‘lishi kerak. Xom ashyodagi bu namlik suyuq alkenlarda C
3
- C
4
20-25
0
S da
suvning erishi bilan barobar va bu xom ashyoga suvni kontaktlashtirish orqali
oson erishiladi. Alkanlardan holi bo‘lmagan faqat alkenlardan iborat bo‘lgan
xom ashyodan foydalanish rektifikastiyaga ketadigan haroratlarni oshiradi,
shuning uchun jarayonda alken olgan nisbatda zavodlarda olinadigan C
3
-C
4
fraksiyasi va propan – propenli fraksiyalardan foydalaniladi. Alkenli xom
ashyoni to‘liq ishlatish maqsadida reakstiyani olib borish ikkilamchi
reakstiyalarni ortishiga va reakstion hajmni ishlab chiqarish quvvatini
pasayishiga olib keladi. Shuning uchun hajmiy tezlik alkenlarni 90% gacha
o‘zgarish darajasigacha ushlab turiladi. U xom ashyo tarkibidagi alkanlarni
miqdoriga, katalizatorni aktivligiga, jarayon harorati va bosimiga bog‘liq. Bu
faktorlarga bog‘liq holda 1,7-4 soat
-1
chegarasidagi hajmiy tezlik qo‘llaniladi.
Dostları ilə paylaş: