Neft va gazkondensatni qayta ishlash texnologiyasi
Avtomobil va aviatsiya benzinlari
Yüklə 3,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 12.2-jadval Tovar benzinlarining xarakteristikasi
|
12.3. Avtomobil va aviatsiya benzinlari Tovar benzinlari neftni qayta ishlashning har xil jarayonlaridan olingan benzin fraksiyalarini kompaundirlash bilan olinadi. Komponentlarni aralashtirish benzin fraksiyalari resurslari va har bir komponentning xossalaridan ratsional foydalanish va talab qilingan sifatli tovar mahsulot olish imkonini beradi. Tovar avtomobil benzinlarini tayyorlashda qo‘llaniladigan komponentlar sifati va miqdori bilan bir – biridan farq qiladi. Hozirgi vaqtda neftni qayta ishlash zavodlarida quyidagi markadagi avtomobil benzinlari ishlab chiqariladi: A-80, AI-93 va AI-98 (12.2-jadval). Undan tashqari kam miqdorda maxsus texnik shartlarda “ekstra” benzini ham ishlab chiqariladi. Termik kreking, katalitik kreking, katalitik riforming, kokslash, gidrokreking, alkillash, polimerlash, izomerlash va boshqa neftni qayta ishlash jarayonlaridan to‘g‘ri haydash bilan olingan komponentlarni aralashtirish yo‘li bilan zamonaviy benzinlar tayyorlanadi. Ko‘p hollarda tovar benzinlaridagi komponentlarning nisbati uning detonatsion mustahkamligini, fraktsion tarkibiga qo‘yiladigan talablarni oltingugurt miqdorini va kimyoviy barqarorligini aniqlab beradi. 12.2-jadval Tovar benzinlarining xarakteristikasi A-80 AI-93 AI- 98 ekstra AI-95 Oktan soni, laboratoriya usulida - 93 98 95 Oktan soni motor usulida 80 85 89 87 TES miqdori Yo‘q yo‘q yo‘q yo‘q Frakstion tarkibi, 0 C b.q.harorati 35 35 35 30 10%, yuqori emas 79/65 70/55 70 68 50%, yuqori emas 115/100 115/100 115 115 90%, yuqori emas 180/160 180/160 180 140 Oxirgi qaynash harorati, yuqori emas 195/185 195/185 195 185 5 soatda filtrdagi bosimlar farqi, MPa 0,083 0,01 0,01 0,01 Isitgichdagi qoldiqlar, ball 2 2 0 - Lyuminometrik soni 55 55 45 45 Yopiq tigelda chaqnash harorati, 0 S 28 28 62 45 159 Tarkibidagi smola miqdori, mg/100 ml ishlab chiqarish joyida 5 5 5 3 Iste’mol joyida 10 7 7 3 Oksidlanishning induktsion davri, min 900 900 900 600 Oltingugurt miqdori, % 0,10 0,10 0,10 0,05 Rangi yashil Ko‘k sariq rangsiz To‘g‘ridan - to‘g‘ri haydalgan benzinlarda ko‘p miqdorda smola hosil qiluvchi parafin uglevodorodlari bo‘lib ularning detonatsiyaga barqarorligi past va oktan soni ham kichikdir. Faqat saralangan neftlardan to‘g‘ri haydalgan oktan soni 70 ga yaqin benzinlar olish mumkin. Biroq bunday neftlarning resursi kam hisoblanib ularni alohida zavodlarda qayta ishlash qiyinchiliklarga olib keladi. To‘g‘ri haydalgan benzinlarning oxirgi qaynash harorati pasayishi bilan ularning detonatsion barqarorligi ortadi. Masalan 28-200 0 S dagi fraksiyaning oktan soni 41, 28-180 0 S dagi fraksiya – 46, 28-120 0 S dagi fraksiya – 58, 28-85 0 S -68, 28- 62 0 S – 75 oktan soniga teng. Termik kreking benzinlarida to‘yinmagan uglevodorodlarning miqdori ko‘p bo‘lgani uchun ularning detonatsion barqarorligi yuqori, shuning uchun termik krekingdan olingan benzinlarning oktan soni to‘g‘ri haydashdan olingan benzinlarning oktan soniga nisbatan yuqori hisoblanadi. Katalitik kreking benzin tarkibida aromatik va izotuzilishdagi parafin uglevodorodlarining ko‘pligi sababli termik kreking benzinlaridan detonatsion barqarorligi yuqori bo‘ladi. Katalitik riforming jarayoni to‘g‘ri haydalgan benzinlarni detonatsion barqarorligini oshirish maqsadida olib boriladi. Riforming benzinlari tarkibida 70% gacha aromatik uglevodorodlari bo‘lganligi sababli, yuqori oktan soniga ega bo‘ladi. Tovar benzinlarining komponenti sifatida riforming benzinlari to‘liq holda va alohida fraksiyalari ishlatiladi. Yengil xom – ashyodan olingan katalitik kreking benzini oktan soni motor usulida 75 ga teng, odiy rejimdagi platforming benzini oktan soni – 77, rejimda – 86, toluolsiz oddiy rejimdagi riforming benzini – 70 ga teng. Tovar benzinlarini detonatsion barqarorligini oshirish uchun maxsus tayyorlangan yuqori oktanli komponentlardan ham foydalaniladi (12.3-jadval). 160 Benzinlarni har xil komponentlar aralashmasi detonatsion barqarorligi har doim ham additivlik qonuniga bo‘ysunmaydi. Yüklə 3,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|