Neft va gazkondensatni qayta ishlash texnologiyasi

Gidrotozalashning issiqlik effekti.
Oltingugurtli va boshqa geteroatomli 
birikmalarni gidrirlash reaktsiyalari issiqlik ajralishi bilan kechadi (ekzotermik), 
shuning uchun jarayonni imkon qadar past haroratda o‘tkazish kerak. Xom-
ashyoda oltingugurt miqdori qanchalik ko‘p bo‘lsa, gidrosulfidlash ekzotermik 
reaktsiyalarining ajraladigan issiqlik miqdori shuncha ko‘p bo‘ladi. 
 Katalizatorlar 
Katalizatorlarni faollashtirish uchun, reaktorda xom-ashyoni uzatishdan 
oldin, uni sulfidlash kerak. Agar katalizator sulfidlanmasa, unda qurilmani 

---

89 
tarkibida metall bo‘lgan katalizator bilan ishlagan etkaziladigan xom-ashyoning 
krekingiga, katalizator yuzasida koksning to‘planishiga va katalizator faolligini 
pasayishiga olib keladi. 
Sulfidlantiruvchi reagent sifatida DMDS- dimetildisulfid xizmat qiladi. 
Oksidlar shaklidagi katalitik metallar tegishli sufidlarni hosil qiladi va 
reaktsiyaga kirishadi. 
O
H
MoS
H
S
H
MoO
O
H
S
Co
H
S
H
CoO
S
H
CH
H
CH
S
S
CH
2
2
2
2
3
2
8
8
2
2
2
4
2
3
3
2
9
8
9
2
2














DMDSning parchalanishi, H
2
Sning absorbtsiyasi ekzotermik jarayon 
hisoblanadi, shuning uchun sulfidlash jarayonida harorat ozgina ko‘tariladi.
Metall oksidining tiklanishi, aglemeratlar hosil bo‘lishiga olib keladi, bu 
metalning qizishi natijasida oshiriladi va shu tariqa metalning faol yuzasi 
kamayadi. Katalizatorlarni dastlabki tiklash jarayonida solishtirma hajmning 
muqarrar o‘zgarishi sababli, katalizator donalarida bosimning mahalliy 
kuchlanishining yig‘ilishi va ortishi, katalizator sulfidlanishi va bunda material 
hajmining ortishi kuzatiladi. Bunday qisilish va kengayish katalizatorning 
mexanik turg‘unligiga ta’sir ko‘rsatadi.