Yük itdikdə - daşıyıcı itirilmiş yükün yükalan tərəfindən elan olunmuş qiyməti miqdarında zərərin əvəzini ödəyir
Yük əskik çıxdıqda – daşıyıcı əskik çıxmış yükün dəyəri miqdarında zərərin əvəzini ödəməlidir
Yük zədələndikdə - daşıyıcı yükün dəyərinin azaldığı miqdarda zərərin əvəzini ödəməlidir
Yük xarab olduqda – daşıyıcı yükün dəyərinin azaldığı məbləğ miqdarında zərərin əvəzini ödəməlidir
Xarab olmuş yükü bərpa etmək mümkün deyilsə, onda daşıyıcı yükün tam dəyəri miqdarında zərərin əvəzini ödəməlidir
Dəniz daşınmalarında aşağıdakı hallardan birində yük itərsə və ya zədələnərsə, daşıyıcı məsuliyyət daşımır:
Yerli icra hakimiyyəti orqanlarının hərəkətləri və ya sərəncamları (saxlama, həbs, karantin və s.)
Qarşısıalınmaz qüvvə
Dənizdə və gəmilərin üzdükləri digər sularda təhlükəli hal və ya hadisələr
Dənizdə insanların xilas edilməsi üçün görülən istənilən tədbirlər və ya əmlakın xilas edilməsi üçün görülən ağlabatan tədbirlər
Hərbi əməliyyatlar;
Dəniz daşınmalarında aşağıdakı hallardan birində yük itərsə və ya zədələnərsə, daşıyıcı məsuliyyət daşımır:
Daşıyıcının tabeliyində olan işçilərinin hərəkətsizlikləri
Xalq ixtişaşları
Yükün zahirən görünməyən qüsurları, onun xüsusiyyətləri və ya təbii itkisi
Yükün tarasının və ya qabının xarici görünüşündən gözəçarpmayan qüsurları
Markaların (nişanların) lazımı qədər və ya aydın olmaması
Hava nəqliyyatı hüququnda yükün itməsi, əskik çıxması, və ya zədələnməsi zamanı daşıyıcını məsuliyyətdən azad etmir:
Yükdaşıyanın və ya yükboşaldanın hərəkətləri və ya səhvləri
Yük qəbul edilən zaman tarada və ya qablaşdırmada zahirən görünməyən qüsurlar (nöqsanlar)
Yükün daşınma və saxlanma zamanı ayrıca şərait yaradılmasını və ya ehtiyyat tədbirləri görülməsini tələb edən özünəməxsus xassələrini yük qaiməsində göstərmədən daşınmaq üçün təhvil verilməsi
Yükgöndərənin və ya yükalanın vasitəsilə yükvurma-yükboşaltma işləri ilə bağlı hallar
Yükgöndərənin və ya yükalanın yükü müşayiət edən nümayəndələrinin yükü qorumaq üçün lazımı tədbir görməməsi
Dəmir yolu nəqliyyatı hüququnda yükün itməsi, əskik çıxması, və ya zədələnməsi zamanı daşıyıcını məsuliyyətdən azad etmir:
Yükdaşıyanın və ya yükboşaldanların hərəkətləri və ya hərəkətsizliyi
Daşınan yükün xüsusi təbii xassələri
Yükün daşınmaya qəbulu zamanı xarici görünüşdən tara və ya qabdakı gözəçarpmayan qüsurları
Yükün xassəsinə uyğun olmayan tara
Daşınmaya təhvil verilən yükün müəyyən edilmiş normadan çox yaş nəm olması
Uyğunsuzluğu müəyyən et:
Hava hüququ və hava qanunvericiliyi bir-biri ilə sıx surətdə bağlı olan anlayışlar olub, üst-üstə düşürlər.
Hava hüququnun mənbələri nəqliyyat hüququnun mənbələrinin bir hissəsini təşkil edir
Hava nəqliyyatında istifadə üzrə münasibətləri qaydaya salan normaların ifadə üsullarına (formalarına) hava hüququnun mənbələri deyilir
Qanunlar, qanunqüvvəli aktlar; beynəlxalq müqavilələr; hüquqi adətlər hava hüququnun mənbə növləridir.
Hava münasibətlərini tənzimləyən hüquq normalarının ifadə olunduğu normativ aktlar sisteminə hava qanunvericiliyi deyilir
“Nəqliyyat haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunu
Azərbaycan Respublikasının qanunları
Nəqliyyat işi barədə ümumi qaydaları müəyyən edə bilər:
Azərbaycan Respublikasının Parlamenti
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Azərbaycan Respublikasının Baş naziri
Azərbaycan Respublikasının Nazirlər kabineti
Azərbaycan Respublikasının Nəqliyyat nazirliyiu
Azərbaycan Respublikasının hava qanunvericiliyinə daxil olan əsas normativ aktdır:
Azərbaycan Respublikasının Hava Məcəlləsi
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası
Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi
“Nəqliyyat haqqında” Azərbaycan Respublikasının qanunu
Azərbaycan Respublikasının Mülki Prosessual Məcəlləsi
Nəqliyyat fəaliyyətinin hüquqi, iqtisadi və təşkilati əsaslarını müəyyənləşdirir:
Azərbaycan Respublikasının “Nəqliyyat haqqında” qanunu
Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi
Azərbaycan Respublikasının Hava Məcəlləsi
Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin fərmanları
“Azərbaycan Respublikasının Nəqliyyat Nazirliyi haqqında” əsasnaməsi
Hava hüququnun mənbələridir:
Hamısı
“Azərbaycan Respublikasının Nəqliyyat Nazirliyi haqqında”
“Sərnişinlərin icbari sığortası haqqında”
“Xüsusi razılıq (lisenziya) tələb olunan fəaliyyət növlərinin siyahısının təsdiq edilməsi haqqında”
Heç biri
Uyğunluq pozulmuşdur:
Azərbaycan Respublikası Varşava Konvensiyasının və Haaqa Protokolunun iştirakçısıdır. Lakin, Konvensiya və Protokolun Azərbaycan üçün hüquqi qüvvəsi yoxdur.
“Beynəlxalq hava daşımalarına dair bəzi qaydaların unifikasiyası üçün” Konvensiya (Varşava, 1929-cu il 12 oktyabr)
“Beynəlxalq hava daşımalarına aid bəzi qaydaların unifikasiyası üçün” Konvensiyaya düzəlişlər haqqında Protokol. Haaqa 1955-ci il, 28 sentyabr
Varşava Konvensiyasında 100-dən çox dövlət iştirak edir. Onların əksəriyyəti həm də Haaqa protokoluna qoşulmuşlar
Varşava Konvensiyasının əsas təyinatı sərnişin və yüklərin hava yolu ilə daşınması şərtlərini müəyyənləşdirməkdən ibarətdir.
“Azərbaycan Hava Yolları” Dövlət Konserninin həyata keçirdiyi fəaliyyətin hüquqi əsasını təşkil edir:
Nizamnamə
Konstitusiya
Məcəllə
Qanun
Fərman
Yük qaiməsində aşağıdakılardan biri göstərilmir:
Yükün dəyəri
Yükün dəqiq adı;
Yükün çəkisi;
Yerlərin sayı
Yükün ölçüsü və ya həcmi
Hava yolu ilə sərnişin daşınması zamanı bilet daşıyıcı tərəfindən etibarsız sayıla bilməz:
Biletdə onu verən şəxsin imzasının olmaması
Biletin hər hansı bir hissəsinin zədələnməsi və ya orada düzəlişlər edilməsi
Biletdə onu verən kassanın ştampının olmaması
Biletin uçuş kuponuna (yoxlama talonuna) malik olmaması
Biletin dəyərinə aid olan hissənin (pul hissəsinin) düzgün tərtib edilməməsi
Biletdə göstərilir:
Hamısı.
Biletin verilmə yeri
Biletin verilmə günü
Daşımanın başlanğıc yeri
Son təyinat yeri (mənzil başı)
Biletdə göstərilir:
Heç biri
Hamısı
Səfər vaxtı olacaq dayanacaqlar
Daşıyıcının adı və ünvanı
Daşımanın həyata keçirilməsində cavabdeh olan şəxslərin məsuliyyəti haqqında göstəriş
Sənədlərdən biri əsasında sərnişinə bilet verilə bilməz:
Fəxri ad, medal və ordenə görə verilmiş vəsiqə
Vətəndaşın pasportu (şəxsiyyət vəsiqəsi)
Xidməti (qulluq) pasport
Xarici pasport
Milli Məclis deputatının vəsiqəsi
Sənədlərdən biri əsasında sərnişinə bilet verilə bilməz:
Nigah haqqında şəhadətnamə əsasında
Sovet İttifaqı Qəhrəmanının vəsiqəsi, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanının vəsiqəsi əsasında
Hərbi xidmətçilərin, daxili işlər orqanlarının və milli təhlükəsizlik orqanlarının əməkdaşlarının vəsiqələri əsasında
Hərbi bilet əsasında
Doğum haqqında şəhadətnamə və ya pasportda valideynlər haqqında qeyd (16 yaşı tamam olmayan şəxslər üçün) əsasında
Daşıyıcı sərnişin daşımanı həyata keçirməkdən imtina edə bilər:
“D” kateqoriyası üzrə sürücülük vəsiqəsi olan, yaşı 19-dan yuxarı 1 illik sürücülük təcrübəsi olan sürücülərə
“C” kateqoriyası üzrə sürücülük vəsiqəsi olan, yaşı 20-dən yuxarı 1 illik sürücülük təcrübəsi olan sürücülərə
“A” kateqoriyası üzrə sürücülük vəsiqəsi olan, yaşı 30-dan yuxarı 1 illik sürücülük təcrübəsi olan sürücülərə
Heç biri
Hansı sürücülərə avtobuslarla sərnişin daşımalarına icazə verilir?
“D” kateqoriyası üzrə sürücülük vəsiqəsi olan, yaşı 21-dan yuxarı 3 illik sürücülük təcrübəsi olan sürücülərə
“A” kateqoriyası üzrə sürücülük vəsiqəsi olan, yaşı 30-dan yuxarı 1 illik sürücülük təcrübəsi olan sürücülərə
“C” kateqoriyası üzrə sürücülük vəsiqəsi olan, yaşı 20-dən yuxarı 1 illik sürücülük təcrübəsi olan sürücülərə
“D” kateqoriyası üzrə sürücülük vəsiqəsi olan, yaşı 19-dan yuxarı 1 illik sürücülük təcrübəsi olan sürücülərə
hamısı
“Azəravtonəqliyyat” Dövlət Konserninin əsas vəzifə və funksiyalarına daxildir:
Hamısı
İqtisadiyyatın və əhalinin avtonəqliyyat xidmətlərinə olan tələbatının təmin edilməsinə, istehsal potensialından və əmək ehtiyatlarından tam istifadə olunmasına yönələn tədbirlər görmək üçün proqram və iqtisadi mexanizmlər işləyib hazırlamaq
Avtonəqliyyatın inkişafı sahəsində vahid elmi-texniki siyasəti həyata keçirmək
Avtonəqliyyat xidmətlərinin azad və rəqabətə əsaslanan bazarının təşəkkülü üçün şərait yaratmaq
Daxili su (çay) nəqliyyatının məhdud xüsusiyyətlərindən deyil.
İşin mövsümi olması
Gəlir balansında məsrəfin üstünlüyü
Suyun dərinliyinin tələb edilən səviyyədə olmasının təminatı
Daxili su (çay) nəqliyyatı ilə yüklərin çatdırılmasının orta sürət həddinin ən aşağı sürət olması
Çay yollarının əyriliyi
Əmək məhsuldarlığı səviyyəsinin dəmir yolu nəqliyyatına nisbətən azlığı
2,4,6
1,2,3
3,4,5
1,3,5
1,5,6
Daxili su (çay) nəqliyyatı ilə daşınan yüklər içərisində həcm etibarı ilə üstünlük təşkil etmir.
Tikinti materialları
Balıq və balıq məhsulları
Kömür
Avtomobil sənayesi məhsulları
Kimyəvi kübrələr
Hərbi sənaye məhsulları
Neft və neft məhsulları
Un-çörək məhsulları
2,4,6
4,6,8
1,2,3,4
5,7,8
1,3,5
Daxili su (çay) nəqliyyatı hüququ:
Nəqliyyat hüququ subinstutlarındandır
Hüququn ümumi sahəsidir
Hüququn xüsusi sahəsidir
Nəqliyyat hüququ institutlarındandır
Yük daşıma hüququ subinstutunun hissələrindəndir
Uyğunsuzluğu müəyyən et:
Həmin münasibətlər nəqliyyat hüquq normaları ilə nizama salınır.
Daşımaların həyata keçirilməsi prosesində daxili su (çay) nəqliyyatının xidmətindən istifadə olunması ilə bağlı olaraq daşıyıcı və müştəri arasında yaranan ictimai münasibətlər daxili su (çay) nəqliyyatı hüququnun nizamasalma predmetini təşkil edir.
Daxili su (çay) nəqliyyatı hüququ dedikdə daşımaların həyata keçirilməsi prosesində daxili su (çay) nəqliyyatının xidmətindən istifadə olunması ilə bağlı olaraq daşıyıcı və müştəri arasında yaranan ictimai münasibətləri tənzimləyən hüquq normalarının məcmusu başa düşülür.
Daxili su (çay) nəqliyyatı hüququ daşıma prosesində iştirak edən tərəflərin hüquqi vəziyyətini təyin edir, daşıma şərtləri barədə normalar nəzərdə tutur.
Daxili su (çay) nəqliyyatı hüququ daşıma müqavilələri haqqında anlayış verir, habelə tərəflərin daşıdıqları əmlak (mülki-hüquqi) məsuliyyəti barədə qaydalar müəyyən edir.
Uyğun variantı müəyyən et:
Daxili su (çay) nəqliyyatı ilə sərnişin daşınması müqaviləsi-
Təbii-coğrafi, iqlim şəraitindən nisbətən asılı olmaması
Daşınma prosesinin həyata keçirilməsində iştirak edən nəqliyyat müəssisələrinə görə dəmir yolu ilə daşınmaların aşağıdakı növləri vardır:
Yerli daşınmalar
Daxili daşınmalar
Birbaşa daşınmalar
Beynəlxalq daşınmalar
Birbaşa qarışıq daşınmalar
1,3,5
1,2,3
3,4,5
1,2,4
2,4,5
Yalnız bir dəmir yolu nəqliyyat təşkilatı (müəssisəsi) tərəfindən həyata keçirilən daşınmaya deyilir:
Yerli daşınmalar
Daxili daşınmalar
Birbaşa daşınmalar
Beynəlxalq daşınmalar
Birbaşa qarışıq daşınmalar
Birbaşa qarışıq daşınmalar dedikdə başa düşülür:
Eyni bir nəqliyyat sənədi əsasında dəmir yolu nəqliyyatı müəssisəsinin iştirakı ilə müxtəlif növ nəqliyyat müəssisələri tərəfindən həyata keçirilən daşınma
Eyni bir nəqliyyat sənədi (dəmir yolu qaiməsi) əsasında bir neçə dəmir yolu nəqliyyatı müəssisəsinin iştirakı ilə həyata keçirilən daşınmalar
Yalnız bir dəmir yolu nəqliyyat təşkilatı (müəssisəsi) tərəfindən həyata keçirilən daşınmalar
Bir neçə dəmir yolu nəqliyyat təşkilatı (müəssisəsi) tərəfindən həyata keçirilən daşınmalar
Bir neçə nəqliyyat sənədi (dəmir yolu qaiməsi) əsasında bir dəmir yolu nəqliyyatı müəssisəsinin iştirakı ilə həyata keçirilən daşınmalar
Daşıyıcı yükün itməsi, əskik çıxması, zədələnməsi və ya xarab olması nəticəsində yük sahibinə vurulmuş zərərin yalnız “real zərər” adlı hissəsinin əvəzini ödəyir
Daşıyıcı yükün itməsi nəticəsində yük sahibinə vurulmuş zərərin yalnız “real zərər” adlı hissəsinin əvəzini ödəyir
Daşıyıcı yükün əskik çıxması və zədələnməsi nəticəsində yük sahibinə vurulmuş zərərin yalnız “real zərər” adlı hissəsinin əvəzini ödəyir
Daşıyıcı yükün xarab olması nəticəsində yük sahibinə vurulmuş zərərin yalnız “real zərər” adlı hissəsinin əvəzini ödəyir
Daşıyıcı yükün itməsi, əskik çıxması, zədələnməsi və ya xarab olması nəticəsində yük sahibinə vurulmuş zərərin yalnız “əldən çıxmış fayda” adlı hissəsinin əvəzini ödəyir