Nitq mədəniyyətinin əsasları

nitqin emosionallığı –
nitqin dinləyicinin emosiyalarına təsir etməklə
onda müəyyən hisslər oyada bilməsi qabiliyyəti 
nitq parçası -
daxili formaya malik olan, struktur-semantik cəhətdən 
vəhdət təşkil edən nitq parçası. Məsələn, cümlə, abzas 
nitqin sürəti –
müəyyən zaman ərzində nitqin sürəti. Yavaş, adi, sürətli 
nitq. Bütün hallarda sözlərin tam və aydın tələffüzü 
başlıca göstəricidir. 
nitq texnikası –
üç cəhət nəzərdə tutulur: tənəffüs, səs və tələffüz. 
nitq təqtisi –
ifadənin ritmik – intonasiya vasitəsilə ayrıla bilən ən
kiçik mənalı hissəsi. 
intellektual nitq 
– informasiyanın verilməsi məqsədilə məntiqə əsaslanan 
nitq. 
interpretasiya 
– izahetmə 
inversiya 
- ifadəliliyi yaratmaq, üslubi effekti artırmaq məqsədilə 
cümlənin qəbul olunmuş işlək sırasının pozulması 
iyerarxiya 
- nitq etiketində yaş və vəzifə üstünlüyü. Məs.: yaş və
vəzifəcə özündən böyüklərə “sən” əvəzinə “siz” deyə 
mürqaciət olunması 
jarqon -
hər hansı bir məqsədlə fikrin başqalarından gizlədilməsi 
üçün adamların yaratdıqları uydurma süni dil 
kommunikasiya –
ünsiyyət, ümumi, şərikli ünsiyyət 
məam -
məna, üslubiyyat, ritorika. 
orfoepiya -
dilçiliyin ədəbi tələffüzü öyrənən və müəyyənləşdirən
bölməsi 
polemika 
- yunan mənşəli söz (polemikos) olub hər hansı bir 
sahədə (siyasət, din, fəlsəfə, incəsənət və s.) söz və 
fikir çəkişməsi 

---

261 
poliloq 
- (yunanca polu – çox, loqos – nitq) – söhbətdə iştirak 
edən çox adamın nitqi, mükaliməsi 
replika 
- dialoq iştirakçılarının hər birinin qısa nitqi 
ritor 
- (yunanca thetor), orator, Qədim Yunanıstan və Romada 
natiq mənasını verən söz