Nizami Gəncəvi dünya ədəbiyyatı tarixinə məsnəvi formasında yazdığı 5 poemadan ibarət "Xəmsə" ("Beşlik") müəllifi kimi daxil olmuşdur.
1177-ci ildə bitirdiyi "Məxzənül-əsrar" ("Sirlər xəzinəsi") adlı ilk poeması şairə böyük şöhrət qazandırmışdır. Bu əsər Yaxın Şərqdə didaktik-fəlsəfi şerin ən yaxşı nümunəsidir.Əsərdə şair insanları ədalət, düzlük, mərdlik, xeyirxahlıq, təvazökarlıq və dostluğa çağırmış, “şəhərləri xaraba”, “kəndli xırmanlarını dənsiz” qoyan zülmkar hökmdarları kəskin tənqid etmiş-dir. Orijinal kompozisiyaya malik bu əsərin 20 məqaləsi arasında sıx ideya vəhdəti vardır. “Sirlər xəzinəsi”ndə ilk dəfə ədalətli hökmdar ideyasını irəli sürən şair sonrakı poemalarında onu daha da genişləndirmişdir.
