Kazanamazsam bir senem boşa geçmiş olacak… (kaçınma)
Ailem bana kızacak… (kaçınma)
Başarısız olmak istemiyorum… (kaçınma)
İlerde işsiz kalmaktan korkuyorum… (kaçınma)
"ÖSS sınavına hazırlanıyorum çünkü…"
"ÖSS sınavına hazırlanıyorum çünkü…"
İyi bir sonuç alırsam vaktimi değerlendirmiş olacağım… (yönelme)
Ailem benimle gurur duyacak... (yönelme)
Başarmak istiyorum… (yönelme)
İyi bir meslek sahibi olmak istiyorum… (yönelme)
METAPROGRAMLAR II.
(Dış Referans) - (İç Referans)
Bu Metaprogram veya odaklanma biçimleri, kişinin bir konuda kanaat getirmesi ve karar alma süreci ile ilgilidir...
Dış referans (DR)
Dış referans odaklı kişiler, bir şey konusunda kanaat geliştirir veya kararlar alırken kendisi dışında bulunan referans kaynaklarına başvurma ihtiyacı duyarlar. Bir şeyi iyi veya doğru yapmış olduklarından emin olabilmeleri için başkalarının geri bildirimlerine ihtiyaçları vardır.
(DR) odaklı kişiler için “Biz” in bir parçası olmak, onaylanmak ve kabul görmek önemlidir. Çalışma ortamı içerisinde tek başlarına kararlar almaktansa bir ekip içerisinde sorumlulukların paylaşılmasını tercih ederler. (DR) odaklı bir kişiyi takdir ederek motive olmasını sağlayabilirsiniz. (DR) odaklı kişilere, kendileri dışındaki bilgi kaynaklarından örnekler göstererek daha kolay ikna olmasını sağlayabilirsiniz. Aşağıdaki örnek cümlelerde, dış referansın vurgulanmış olduğu kelimelerin altı çizilmiştir.
"Öğretmenlerinin dediğine göre, çalışırsan bu sene üniversiteyi kazanabilirmişsin. Senin başarılı olacağına inanıyorlar…“
"Öğretmenlerinin dediğine göre, çalışırsan bu sene üniversiteyi kazanabilirmişsin. Senin başarılı olacağına inanıyorlar…“
"Bak kardeşlerin de çok çalıştı ve başardı… Sende başarabilirsin.“
"Araştırma raporları ve uzmanların görüşlerine göre önümüzdeki senelerde
İç referans (İR)
İç referans odaklı kişilerde durum farklıdır...
Daha çok kendi değer yargılarını ve görüşlerini ölçüt olarak kabul ederler. Bundan dolayı kendi kendilerini ikna etmeleri daha önemlidir. İkna oldukları konularda kararlı davranırlar ve başkalarından gelen eleştirilere pek kulak asmazlar
(İR) odaklı kişiler başkalarının idaresi altında çalışmayı tercih etmezler. Bir ekip çalışması içerisinde sık sık fikir ayrılıklarının yaşanmasına neden olabilirler. Herkes tarafından onaylanan bir karara çekinmeden itiraz edebilirler. “Biz” in bir parçası olmaktan ziyade “Birey” olmayı tercih ederler.
(İR) odaklı kişilerin birey olarak karar verme özgürlüğünü gözeterek, onlara kendi diliyle hitap ederek ve yine kendisinden örnekler göstererek daha kolay ikna veya motive olmalarını sağlayabilirsiniz.
Sınavda başarılı olup olamayacağını senbenden iyi biliyorsun. Sen istedikten sonra yaparsın...
Sınavda başarılı olup olamayacağını sen benden iyi biliyorsun. Sen istedikten sonra yaparsın...
Geçen sene başaracağım dedin ve başardın. Bu sene de başarabilirsin.
Senin de bildiğin gibi…
Metaprogramlarımız her an bizimledir...
Okuduğun son kitabı hatırlamanı istiyorum. Bu kitabı alma veya okuma kararını nasıl vermiştin? Kitabı okuma nedenin;
Giyim tercihlerini nasıl belirliyorsun? Modayı takip ediyor musun?
Çevrendeki insanların, kılık kıyafetin üzerindeki olumlu veya olumsuz eleştirilerini fazlasıyla dikkate alan biriysen, giyim konusunda (DR) odaklı olduğunu gösterir...
Ben üzerime yakıştığına inandığım her şeyi giyerim”, veya “Ben ne giyersem moda odur” diyorsanız, giyim tercihleriniz konusunda (İR) odaklı olduğunuzu gösterir...
- METAPROGRAM 3 -
(Düzen-Prosedür) - (Bağımsız-Olanak)
Sıradaki Metaprogram özellikle iş hayatını yakından ilgilendiriyor.
Düzen - Prosedür (DP)
Özellikle sabit bir akış şemasının titizlikle takip edilmesini gerektiren meslek dallarında başarıyla çalışabilirler.
Bir işi iyi yapmanın belli bir şekli şemali veya kuralı olduğuna, her seferinde tüm detayların aynı
Bağımsız ve Olanak (BO)
Yeni seçeneklere ihtiyaç duyar ve alternatifler yaratmak isterler.
Katı kuralları olan ve rutin bir akışın izlenmesi gereken işlerden ziyade serbest bir ortam içerisinde en yüksek performanslarını gösterirler.
Bu nedenle;
Bu nedenle;
Sürekli gelişime ve yeni alternatiflerin üretilmesine ihtiyaç duyulan iş alanlarında, (DP) odaklı kişiler yerine (BO) odaklı kişilerin;
Süreçlerinin değiştirmeden itina ile takip edilmesi gerektiği alanlarda ise (BO) odaklı kişiler yerine (DP) odaklı kişilerin istihdam edilmesi olası bir verim kaybını önleyecektir...
(DP) odaklı kişileri yemek yaparken gözlemleyin. Bildikleri yemek tarifine, malzemelerin gramajına ve hazırlanış biçimine harfi harfine uymak isteyeceklerdir.
(DP) odaklı kişileri yemek yaparken gözlemleyin. Bildikleri yemek tarifine, malzemelerin gramajına ve hazırlanış biçimine harfi harfine uymak isteyeceklerdir.
Unutmayalım,
Unutmayalım,
Daha önceki dersimde de ifade ettiğim gibi, metaprogramlar iyi kötü veya doğru yanlış olarak sınıflandırılmamalıdır. Önemli olan farkındalık kazanmak ve davranış esnekliği geliştirebilmektir.
Günümüzde tanımlanmış 40 farklı çeşidi bulunan Metaprogramlar konusu, NLP Master Practitioner Eğitimlerimizde, yaklaşık iki eğitim günü içerisinde detaylarıyla işlenmektedir.
Stratejiler I.
Farkı yaratan, fark…
Başarılı insanları başarılı yapan özellikler nelerdir? Bir sonuca ulaşmada izlemiş oldukları yol, diğerlerininkinden ne şekilde farklılık gösterir? Fark yaratan detaylar öğrenilebilir ve başkalarına öğretilebilir mi? Bu ve benzeri sorular, NLP biliminin doğmasına yol açmıştır.
Başarılı bir davranış kalıbı içerisinden farkı yaratan asıl etmenlerin ayrıştırılarak, başkaları tarafından kolay öğrenilebilir bir Model haline getirilmesine NLP' de “Modelleme” (Modelling) adı verilir.
70li yıllardan bu yana sürdürülen Modelleme çalışmaları, NLP araç repertuarına birçok farklı alandan, yüzlerce teknik araç ve strateji kazandırmıştır. Bu teknik ve stratejiler günümüzde başta iletişim, iş dünyası, liderlik, terapi, yaratıcılık ve bireysel gelişim olmak üzere birçok alanda başarıyla kullanılabilmektedir.
Stratejiler
“Strateji” kelimesi, NLP terminolojisinde insanların düşüncelerini veya davranışlarını düzenleme biçimlerini tanımlamak için kullanılır...
Farkı yaratan detayları inceleyen NLP, bu ilgi alanından dolayı “Mükemmelliğin bilim ve sanatı” olarak ta anılır... NLP de İki çeşit strateji tanımlarız:
Örneğin çocuk doktoru olmayı hedefleyen bir kişinin, kariyeri yolunda atması gereken temel adımları (üniversite sınavı, tıp fakültesi, tıpta uzmanlık vs…) NLP terminolojisinde “Makro-Strateji” olarak tanımlarız.
Kişinin ders çalışmak için kendisini motive etme yöntemi, öğrendiklerini aklında tutabilmek için bilgileri zihninde örgütleme biçimi ve buna benzer kişiye özgü diğer zihinsel faaliyetleri ise “Mikro-Stratejiler” olarak tanımlarız.
"Çalışkan ol! Yaratıcı ol! Doktor ol!...“
"Çalışkan ol! Yaratıcı ol! Doktor ol!...“
Geleneksel eğitim kültürümüz, başarılı olabilmek veya bir hedefe ulaşabilmek için “ne” yapmamız gerektiği yani Makro-Strateji üzerinde fazlasıyla dururken, “nasıl” yapmamız gerektiği yani Mikro-Strateji ‘nin aktarılması konusunda ilgisiz veya yetersiz kalabilmektedir. Asıl farkı yaratan birçok detayın, zihnimiz içerisinde işleyen mikro stratejilerde saklı olduğu bilen NLP, uygulayıcılarına bu stratejilerin açığa çıkartılmasında kullanılan (S.C.O.R.E, Notasyon, R.O.L.E. vb.) araçlar sunar.
Başarılı olmak öğrenilebilir !
Hepimiz sabahleyin yataktan kalkarken, yemek yaparken, öğrenirken, pazarlık yaparken, tartışırken veya flört ederken bilinçli veya bilinçsiz olarak bir strateji kullanırız.
Reflekslerimiz dışında, herhangi bir şey yaparken, kullanmış olduğumuz bütün stratejileri zaman içerisinde, gözlem yaparak, model alarak ve deneme yanılma yöntemi ile öğrendik. Kimse başarılı olmayı tesadüflere veya genetik üstünlüğüne borçlu olmadığı gibi, kendisini hedefleri doğrultusunda desteklemeyen stratejilerin de mahkûmu olmak zorunda değildir.
Reflekslerimiz dışında, herhangi bir şey yaparken, kullanmış olduğumuz bütün stratejileri zaman içerisinde, gözlem yaparak, model alarak ve deneme yanılma yöntemi ile öğrendik. Kimse başarılı olmayı tesadüflere veya genetik üstünlüğüne borçlu olmadığı gibi, kendisini hedefleri doğrultusunda desteklemeyen stratejilerin de mahkûmu olmak zorunda değildir.
Farklı bir stratejinin, farklı bir sonuca neden olacağını bilmemize rağmen, birçoğumuz kullanmış olduğumuz stratejileri sorgulamayı veya verimliliğini test etmeyi aklımızın ucundan bile geçirmeyiz. Kullanmakta olduğumuz stratejileri sorgulayarak farkındalık sağlayabilir ve ihtiyaçlarımız doğrultusunda geliştirebiliriz... "Kendimi nasıl motive ediyorum?", "Nasıl çözüm üretiyorum?". "Nasıl öğreniyorum?", "Nasıl daha iyisini yapabilirim?". Strateji ve süreç üzerinde odaklanabilmemizi kolaylaştıracak olan soru: “Nasıl?” sorusudur...
İçinde yaşadığımız bilgi çağında, bilgisayar, not defteri veya hesap makinesi gibi bilgi işleme araçları, günlük yaşantımızın vazgeçilmez parçaları haline gelmişlerdir. Peki, doğuştan sahip olduğumuz mükemmel biyolojik bilgisayarımız olan beynimizi, bilgiyi işleme ve hatırlamada ne kadar etkin kullanabiliyoruz?
İçinde yaşadığımız bilgi çağında, bilgisayar, not defteri veya hesap makinesi gibi bilgi işleme araçları, günlük yaşantımızın vazgeçilmez parçaları haline gelmişlerdir. Peki, doğuştan sahip olduğumuz mükemmel biyolojik bilgisayarımız olan beynimizi, bilgiyi işleme ve hatırlamada ne kadar etkin kullanabiliyoruz?
Stratejimizi sorgulayalım: "Öğrendiklerimizi nasıl aklımızda tutuyoruz?" Öğrenmek veya hatırlamak için kullanmış olduğumuz stratejinin bilincinde miyiz?
- Test -
Aşağıdaki bilgileri bir kez okuyup, nasıl yaptığınıza dikkat ederek, aklınızda tutmaya çalışın...
7 dakikalık bir ara verin...
7 dakikalık bir ara verin...
Şimdi hatırlayabildiğin tüm bilgileri bir kâğıda yazın…
Bilgileri hatırlamakta zorlandınız mı? Karşılaştırma yaparak hatırlama oranını tespit edin ve kendinize şu soruyu sorun: “Başarılı veya başarısız bu sonucu almanıza tam olarak ne sebep oldu? Bilgileri nasıl aklınızda tutabildiniz? Nasıl hatırlayabildiniz? Nasıl bir strateji kullanıyorsunuz?
Bilgileri hatırlamakta zorlandınız mı? Karşılaştırma yaparak hatırlama oranını tespit edin ve kendinize şu soruyu sorun: “Başarılı veya başarısız bu sonucu almanıza tam olarak ne sebep oldu? Bilgileri nasıl aklınızda tutabildiniz? Nasıl hatırlayabildiniz? Nasıl bir strateji kullanıyorsunuz?
Fark kullandığımız stratejide saklı!
Zeka, öğrendiklerimizi aklımızda tutabilmemiz için elbette bir önkoşuldur. Ancak hatırlama olgusunda asıl farkı yaratan etmenin, kullanmış olduğumuz hafıza stratejisinde saklı olduğu yapılan araştırma sonucunda kanıtlanmıştır. Dünya hafıza şampiyonları, başarılarını zekalarından çok, geliştirmiş oldukları hafıza stratejilerine borçludur.
Stratejinin fark yaratmış olduğu gerçeğinden yola çıkan modern eğitim kurumları, ÖSS deki başarının, konulara hakim olmanın dışında, kullanılan test çözme tekniği ile de yakından ilgili olduğunu bilir ve öğrencilerinin stratejik test çözme becerilerini de geliştirmeye önem verirler.
Stratejinin fark yaratmış olduğu gerçeğinden yola çıkan modern eğitim kurumları, ÖSS deki başarının, konulara hakim olmanın dışında, kullanılan test çözme tekniği ile de yakından ilgili olduğunu bilir ve öğrencilerinin stratejik test çözme becerilerini de geliştirmeye önem verirler.
Yukarıdaki bilgileri eksiksiz olarak hatırlayabildiysen bu iyi bir strateji kullandığını gösterir. Hatırlamakta zorlandıysan, zekanı değil, bilgileri zihnine işlemede kullanmış olduğun hafıza stratejini sorgulamanı öneriyorum. Farklı bir strateji farklı bir sonuç sağlayacaktır. Aşağıdaki örnek hafıza stratejilerini, kendi stratejini geliştirmek için kullanabilirsin.
Örnek hafıza stratejileri
Daha etkin bir bellek kullanımını mümkün kılan hafıza stratejilerin birçoğu, öğrenirken her iki beyin lobumuzun eş zamanlı etkinliğini sağlayan, "Görsel Bağdaştırma" tekniğine dayanır. Bu ve benzeri hafıza teknikleri, öğrenilecek olan bilginin kümelendirilmesine, duyusal olarak daha kolay çağrışım yapacak bir şekilde zihinde temsil edilmesine ve somutlaştırılarak daha kolay hatırlanabilmesine olanak verirler. Yukarıdaki bilgileri örnek hafıza stratejileri eşliğinde tekrar gözden geçirelim:
1.Alışveriş listesini evde bırak! Anımsanması gereken nesnelerini zihninde canlandır. Resimleri, sende bir duygu çağrıştıracak şekilde birbiriyle ilişkilendir. Oluşturacağın senaryo komik, korkunç veya sıra dışı (!) olsun.
1.Alışveriş listesini evde bırak! Anımsanması gereken nesnelerini zihninde canlandır. Resimleri, sende bir duygu çağrıştıracak şekilde birbiriyle ilişkilendir. Oluşturacağın senaryo komik, korkunç veya sıra dışı (!) olsun.
Örnek: Kendini balıklara yem verirken gözünün önüne getir, ardından bu yemi yiyen balıkların bir tavuk yumurtası (!) yumurtladığını gözünde canlandır. Daha sonra çocuğun bu yumurtayı yerken üzerine tuz dökmek yerine reçel sürdüğünü hayal et (!). Reçelli yumurtanın tadını damağında duyabilirsen işini daha da kolaylaştırmış olursun. Bilgiler zihnimizde ne kadar çok duyu kanalı ile temsil edilirse, hatırlanması o denli kolay olacaktır. Miden bulanmadıysa devam edebiliriz :) ...
Örnek: Kendini balıklara yem verirken gözünün önüne getir, ardından bu yemi yiyen balıkların bir tavuk yumurtası (!) yumurtladığını gözünde canlandır. Daha sonra çocuğun bu yumurtayı yerken üzerine tuz dökmek yerine reçel sürdüğünü hayal et (!). Reçelli yumurtanın tadını damağında duyabilirsen işini daha da kolaylaştırmış olursun. Bilgiler zihnimizde ne kadar çok duyu kanalı ile temsil edilirse, hatırlanması o denli kolay olacaktır. Miden bulanmadıysa devam edebiliriz :) ...
Önce bol yağlı güzel bir parça peyniri ve diş macununu zihninde canlandır. Komik bir ilişkilendirme olması için, dişlerini bu peynir parçası ile fırçaladığını hayal edebilirsin. Hayaline, dişlerini fırçalarken ağzına gelecek olan peynir tadını da ekleyebilirsen görüntü mükemmel olur. Şimdi süpermarkette peynir reyonunun önünden geçerken, gözünün önüne nasıl peynirle diş fırçaladığın gelecektir. Eh artık bundan sonra doğruca diş macunlarının olduğu bölüme yönelirsin... :)
Önce bol yağlı güzel bir parça peyniri ve diş macununu zihninde canlandır. Komik bir ilişkilendirme olması için, dişlerini bu peynir parçası ile fırçaladığını hayal edebilirsin. Hayaline, dişlerini fırçalarken ağzına gelecek olan peynir tadını da ekleyebilirsen görüntü mükemmel olur. Şimdi süpermarkette peynir reyonunun önünden geçerken, gözünün önüne nasıl peynirle diş fırçaladığın gelecektir. Eh artık bundan sonra doğruca diş macunlarının olduğu bölüme yönelirsin... :)
2. Karmaşık bu şifre örneğinde olduğu gibi, birden çok anlamsız harf ve rakam kombinasyonunu daha kolay aklında tutabilmen için örnek bir reçete: Kümelendirme yap! Anlam kazandır! Görselleştir! Duygu kat !
2. Karmaşık bu şifre örneğinde olduğu gibi, birden çok anlamsız harf ve rakam kombinasyonunu daha kolay aklında tutabilmen için örnek bir reçete: Kümelendirme yap! Anlam kazandır! Görselleştir! Duygu kat !
Ünlü ajan James Bond un ince belli bir don giydiğini hayal edebiliyor musunuz ? Bu şifreyi unutman hiç de kolay olmayacak gibi görünüyor...
Örnek senaryo:
Örnek senaryo:
Sevim ile Erdoğan birbirini sevmektedir. (Bu ilişkiyi üzerinde baş harflerinin yazılı olduğu bir kalp olarak sembolize edelim.) Beraberliklerini istemeyen biri onları ayırıyor. (Kalbin ortadan ikiye ayrıldığını hayal edebilirsin).
"Fence" in okunuşu Türkçedeki "Fen-C" gibidir. Ses benzeşiminden yola çıkararak senaryomuzu kurgulayalım...
"Fence" in okunuşu Türkçedeki "Fen-C" gibidir. Ses benzeşiminden yola çıkararak senaryomuzu kurgulayalım...
"Rubbish" in okunuşu Türkçedeki "Rabiş" gibidir. Yine ses benzeşiminden yola çıkararak senaryomuzu kurgulayalım...
"Rubbish" in okunuşu Türkçedeki "Rabiş" gibidir. Yine ses benzeşiminden yola çıkararak senaryomuzu kurgulayalım...
4. Çoklu maddelerin baş harflerinden oluşturacağınız Akrostişler, bilginin hatırlanabilmesini kolaylaştırır.
Osmanlı devletinin, duraklama döneminde savaştığı devletler:
V enedik
A vusturya
R usya
İ ran
L ehistan
Hafıza stratejileri ışığında tekrar gözden geçirdiğimiz bilgileri ikinci denemende daha kolay hatırlayabileceğinden eminim. Evet, aynı nörolojik sistemi ve zeka katsayısını kullanarak daha iyi bir netice elde edebiliyoruz! Beynimiz yine aynı beyin... Fark onu nasıl kullandığımızda. Kişisel gelişim burada başlar...
Hafıza stratejileri ışığında tekrar gözden geçirdiğimiz bilgileri ikinci denemende daha kolay hatırlayabileceğinden eminim. Evet, aynı nörolojik sistemi ve zeka katsayısını kullanarak daha iyi bir netice elde edebiliyoruz! Beynimiz yine aynı beyin... Fark onu nasıl kullandığımızda. Kişisel gelişim burada başlar...
Okulda başarısız olan bir öğrencinin başarısızlığını, doğrudan yeterince zeki olmamasına veya satış grafiği düşük olan bir satıcının başarısızlığını, doğrudan yeteneksizliğine bağlamak da doğru değildir...
Okul zamanlarında, değerli bir öğretmenden (H2SO4) Sülfirik Asitin formülünü "Hasan-2-Salak-Osman-4" olarak öğrenme fırsatını bulamayan birçok insan bugün kimya dersini sevmiyor,
Okul zamanlarında, değerli bir öğretmenden (H2SO4) Sülfirik Asitin formülünü "Hasan-2-Salak-Osman-4" olarak öğrenme fırsatını bulamayan birçok insan bugün kimya dersini sevmiyor,
Unutmayalım
Unutmayalım
“Yapmış olduğun şey, istediğin sonucu vermiyorsa, farklı bir şey dene !”
Bir dahaki diş fırçalamanda ise zihninde bir lokma peynir veya James Bond filmi izlerken "007ib50d10g" şifresi canlanırsa şaşırma! Bu stratejinin işe yaradığını gösterir ;)
