(….) “Sabah kahvaltı yaptın mı” cümlesinin sonuna nokta konur.
(….) “Her sabah spor yapar mısın” cümlesinin sonuna soru işareti konur.
(….) “Eyvah, çantayı unutmuşum” cümlesinin sonuna ünlem işareti konur.
(….) “Ahmet’ler” kelimesinde kesme işaretinin kullanımı yanlıştır.
(….) “Hasan ( ) Mehmet ve Ökkeş top oynuyorlar.” cümlesinde ( ) yerlerine virgül konur.
6. “Hacı Süleyman( )şafaktan beri elinde çifte ( ) önünde köpek ( ) kıyı kıyı taban tepiyordu( )” cümlesinde ( ) yerlere sırasıyla hangi noktalama işaretleri konmalıdır?
A) (,) (.) (!) (.) B) (.) (,) (.) (.)
C) (,) (,) (,) (.) D) (:) (;) (,) (.)
7. Samet ( ) kendisini tutmayarak konuşmaya başladı ( )
( ) Efendim ( ) soylu kişi ( ) dedi ( )
Cümlelerindeki ( ) yerlere sıra ile hangi nok- talama işaretleri konmalıdır?
A) (,) (:) (-) (,) (,) (.) B) (,) (:) (?) (-) (,) (.)
C) (-) (,) (-) (,) (,) (.) D) (:) (,) (-) (,) (,) (,)
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “virgülün” kullanılması anlam kargaşasını önlemiştir?
A) Ankara, Yozgat ve Kırıkkale İç Anadolu Bölgesi’nin şehirleridir.
B) Genç, adama yer vermek için oturduğu yer- den kalktı.
C) Tuzlu, acılı yiyecekleri pek sevmez; hatta hiç yemezdi.
D) Sınıfta, kız öğrencilerin sayısı; erkek öğren- cilerden fazlaydı.
9. Memleketim ( ) derdim ( ) Memleketim ( )
Dağına ( ) taşına seslenirdim ( )
İçime vuran derinliklerden ( )
Yankılarda adını dinlerdim ( )
Sevdiğim göllerinin ( ) vadilerinin ( )
Beyitte aşağıdaki noktalama işaretlerinin hangisi kullanılmaz?
A) Nokta (.) B) Soru İşareti (?)
C) Virgül (,) D) Ünlem İşareti (!)
10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru işareti (?) farklı bir görevde kullanılmıştır?
A) Sakarya Caddesi’nde hangi kitapçılar var?
B) İşte size en vefalı (?) arkadaşımın fotoğrafı.
C) Yazar neden bu hikâyesinde İstanbul dışına çıkıyor?
D) Bu yatağı kaldıramayacağını nasıl akıl ede- medin?
11. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde kesme işaretinin (‘) kullanımı ile ilgili bir yanlış ya- pılmıştır?
A) İstanbul’da yıllarca yaşadıktan sonra Ana-dolu’da yaşamak zor geldi.
B) Kimse Canan’ların bize uğrayacağını san- mıyordu.
C) Kısmet Hanım’ın işleri bugünlerde çok sıkıymış.
D) Mehmet’in annesi bugün dönecekmiş.
12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bir nok- talama hatası yapılmıştır?
A) 39’uncu sayıdan sonra dergi çıkmaz oldu.
B) Derginin 1. sayısında “Türk Millî Eğitimi”ne yer verilmiş.
C) Dergi ilk, sayısında daha başarılı yayınlara imza atmıştı.
D) Bu dergi 1998’de çıkmaya başlamıştı.
13. Bir gün öğretmenime şöyle demiştim (1)
- Neden biz de manzara resmi yapmak için bahçeye çıkmıyoruz (2)
Bütün sınıf arkadaşlarım o gün ilk defa beni desteklemişti (3) Bunun üzerine öğretmenimiz bizi bahçeye çıkarabileceğini (4) ancak bunun için baharın gelmesini beklememiz gerektiğini söylemişti. Ama o sene hiç bahar gelmemişti.
Yukarıdaki parçada yay ayraçlardan han- gisinin içine iki nokta (:) getirilmelidir?
A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.
14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin sonuna ünlem işareti (!) konur?
A) Gelecek hafta burada bir festival mi olacak
B) Ya, sen sınavı kazandın demek
C) Yazar son günlerde topluma gözlerini kapa- mış, inzivaya çekilmişti.
D) Bana, kuzenimden bir mektup gelmiş
15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “nokta” yanlış kullanılmıştır?
A) 29. Haziran. 1972’de doğmuş.
B) Saat 13.00’te misafirim geldi.
C) Dr. Hasan Pelit bugün nöbetçi değil.
D) Üsküdar’da bir yalıda yaşıyormuş.
16. Aşağıdaki cümlelerden hangisinin sonuna soru işareti (?) getirilmelidir?
A) Ah, yeni doğmuş bebeklerin ne güzel kokusu vardır
B) Bebeklerin süt dişlerini ne zaman çıkarmaya başladıklarını bile bilmiyordu
C) Bebeğin mama ve uyku saatlerinde bir değişiklik mi oldu
D) İşten eve geldi mi ilk olarak bebeğin odasına koşar, hasretle onu kucaklardı
17. Aşağıdaki cümlelerden hangisinde “tırnak işareti” yanlış kullanılmıştır?
A) Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Beş Şehir” adlı kitabını okudum.
B) Babası bana, “Yarın erkenden gel.” dedi.
C) Ankara, “Eskişehir” ve Adana’da tanıdığım insanlar var.
D) Ömer Seyfettin’in “Bomba” adlı hikâyesinin konusu ne?
18. Aşağıdaki cümlelerin hangisinin sonuna getirilen üç nokta (…), doğru olarak kulla- nılmıştır?
A) Ders çalışıyor; ama başarılı olamıyor…
B) Babasının öğütleri, bitmiyordu: Çalış, erken yat…
C) Ne zaman tükenecek bu yollar, arabacı…
D) Oraya bir daha uğramam, geçen sefer beni iyi karşılamadılar…
19. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde gereksiz noktalama işareti kullanılmıştır?
A) “Han Duvarları” ‘nı okudunuz mu?
B) Öğretmen, “Sizi yazılı yapacağım.” dedi.
C) “Yaban” İstiklâl Savaşı’nı anlatan ilk romandır.
D) Türk insanı “demokrasiyi” iyi benimsedi.
20. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ğnlem işareti (!) yanlış kullanılmıştır?
A) Ne mutlu Türk’üm diyene!
B) Ne kadar akıllı çocuklar var!
C) Mehmet, kim ne derse desin, iyi bir çocuktur!
D) Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz’dir, ileri!
ÇÖZÜMLER
1. A, B ve D seçeneklerinde cümlelerin sonuna “nokta” konur. C seçeneğinde ise cümlede soru anlamı vardır. Cümlenin sonuna soru işareti (?) konur.
Doğru Seçenek “C”
2. B, C ve D seçeneklerinde verilen cümlelerin sonuna nokta getirilebilir. Oysa A seçeneğin- deki cümlelerin sonuna nokta değil; ünlem işa- reti konmalıdır.
Doğru Seçenek “A”
3. B,C ve D seçeneklerinde virgül uygun yerde kullanılmıştır. A seçeneğinde ise sıfat tamlama- sında tamlayan ve tamlanan arasında kullanıl- mıştır. Tamlamalarda tamlayan ile tamlanan a- rasına virgül konmaz.
Doğru Seçenek “ A”
4. D seçeneğinde verilen “Bir yazının madde- lerini gösteren rakam veya harflerden sonra ko- nur.” kuralı, verilen seçeneklerde örneklenme- miştir.
Doğru Seçenek “D”
5. A, B ve C seçeneklerinde verilen cümleler tamamlandığı için sonuna nokta konmalıdır. D seçeneğinde verilen cümle tamamlanmamış, okuyucu tarafından tamamlanması beklenmiştir. Bu yüzden sonuna üç nokta konmalıdır.
Doğru Seçenek “D”
6. Cümlede sıra ile (,) (,) (,) (.) işaretleri konma- lıdır.
Doğru Seçenek “C”
7. Cümlede sıra ile (,) (:) (-) (,) (,) (.) işaretleri konmalıdır.
Doğru Seçenek “A”
8. A, C ve D seçeneklerinde aynı tür kelimeler arasına virgül konmuştur. B seçeneğinde ise tamlama oluşturuyormuş gibi görünüp de tam- lama olmayan iki kelime arasına anlam karga- şasını önlemek için konulmuştur.
Doğru Seçenek “B”
9. Bu şiirde soru anlamı yoktur. Bu nedenle soru işareti kullanılmaz.
Doğru Seçenek “B”
10. A, C ve D seçeneklerinde soru işareti soru sormak amacıyla kullanılmıştır. B seçeneğinde ise cümleye alay anlamı katmak amacıyla kulla- nılmıştır.
Doğru Seçenek “B”
11. A, C ve D seçeneklerinde kesme işareti ile ilgili bir yanlışlık yapılmamıştır. B seçeneğin- deki “Canan’ların” kelimesinde “-ler” çoğul eki kesme işareti ile ayrılmıştır. Çoğul eki olan “-ler” kesme işareti ile ayrılamaz.
Doğru Seçenek “B”
12. C seçeneğinde verilen cümlede virgül, tam- lamanın arasına konup tamlamayı oluşturan ke- limeleri ayırdığı için yanlıştır.
Doğru Seçenek “C”
13. 1 numaralı yay ayraç içine iki nokta konma- lıdır. Çünkü kendisinden sonra bir açıklama ya- pılacaktır.
Doğru Seçenek “A”
14. A seçeneğindeki cümlenin sonuna soru işa- reti, C ve D seçeneğinin sonuna nokta konur. B seçeneğindeki cümle ise “şaşma” duygusuna yer verilmiştir. Sonuna ünlem işareti konur.
Doğru Seçenek “B”
15. B seçeneğinde saat ve dakika arasında, C seçeneğinde kısaltmaların sonunda, D seçene- ğinde ise cümlenin sonunda kullanımı doğrudur. A seçeneğinde, tarih yazımındaki kullanımı yanlıştır. Eğer tarih yazılırken ay sayı ile değil de yazı ile yazılırsa o zaman “gün, ay, yıl” ara- sına nokta konmaz.
Doğru seçenek “A”
16. A seçeneğinde verilen cümlenin sonuna ün- lem işareti, B ve D seçeneklerinde verilen cüm- lelerin sonuna nokta getirilmelidir. C seçeneğin- de verilen cümle soru sorduğu için cümlenin so- nuna soru işareti konmalıdır.
Doğru Seçenek “C”
17. A ve D seçeneklerinde bir hikâye veya ro- man isminin tırnak içine alınması ile ilgili ola- rak kullanılmıştır. B seçeneğinde aktarma söz- lerin verilmesinde kullanılmıştır. C’deki kulla- nımı yanlıştır. Tırnak işaretinin böyle bir kulla- nımı yoktur.
18. Bir takım örnekler sayıldıktan sonra benzer- lerinin devam ettiğini anlatmak için üç nokta (…) kullanılmalıdır. Bu da B’de vardır. A ve D’de nokta, C’de ise soru işareti kullanılmalıdır.
Doğru Seçenek “B”
19. Tırnak içine alınan başlıklardan, eser adla- rından sonra kesme işareti kullanılmaz.
Doğru Seçenek “A”
20. A’da kıvanç, B’de şaşma duygusu belirtil- mektedir. D’de seslenme vardır. C’de ünlem an- lamı yoktur, cümlenin sonunda nokta kullanıl- malıdır.
Doğru Seçenek “C”
OKUMA PARÇASI
Bir yazının bölümleri ya da noktalama işaretleri olsaydınız hangisi olmayı tercih ederdiniz?
Düşünün ki insan değil de noktalama işaretisiniz. Ve sizin göreviniz artık insanların yazılarına hizmet etmek. Ne hissederdiniz?
Bir virgül mü olmak isterdiniz?
İnsanların hayatına hep yarı nefes alıp vermesine yardım etmesi için...
Yoksa bir nokta mı?
Son sözleri söylemek gibi...
Ya da her şeyin bir sonu olduğunu belirtmek için...
Ve ya bir başka cümlenin başlayacağını müjdelemek mi isterdiniz...
Hayatı kısaltmak için mi nokta olurdunuz; kaçıncı sırada bitirdiğinizi söylemek için mi?
Üç nokta mı olmak isterdiniz?
Söyleyecek şeyler bulunamadığında belirsizliği desteklesin diye...
İki nokta üst üste olup sürekli açıklama yapmak mı isterdiniz?
Uzun çizgi olup sürekli kafa mı şişirirdiniz?
Soru işareti olup hep soru mu sorardınız?
Parantez mi olurndunuz her şeyi ayrıca açıklamak için?
Tırnak işareti olup başkalarından alıntı yaparak mı yaşardınız hayatınızı?
Ya da kesme işareti olup birilerine bağımlı olarak mı yaşardınız?
Denden mi olurdunuz yoksa? Hiç yakıştıramadım size oysa?
Kişileri taklit ederdiniz yani…
Eğik çizgi olup ayırır mıydınız kimseyi birbirine düşman olmasa bile?
Düzeltme işareti olup düzeltir miydiniz herkesi; ilk önce kendinizi düzeltmeniz gerekirken…
Yoksa noktalı virgül olup bir yandan bazı şeyleri sonlandırmak ya da sonlandırmamak arasında mı kalırdınız? Birilerine bağlı olmasanız da kendi içinizde bağımsız biri olmayı mı yeğlerdiniz?
Ünlem işareti mi olurdunuz?
Her şeye şaşırarak bakmayı adet edinip... Ya da kızıp, sevinip, heyecanlanır mıydınız her şeye?
Belki de kısa çizgi olup hep mesafe koyardınız herkese...
Ne olmak isterdiniz?
Nasıl bir hayat yaşamak isterdiniz?
Dönüp bakın şöyle hayatınıza, hangi noktalama işareti olarak yaşamışsınız?
Ya da yaşıyorsunuz?
"Ben şuan bu yazı ile soru işareti olarak yaşıyorum..."
"Bazen nokta..."
Bazen de iki noktalama işaretini yaşıyorum kendi benliğimde...
İki nokta ve parantezi yan yana getirip gülümsüyorum hayata
Siz hangisisiniz?
Lütfen bana onu söyleyiniz...
TANER YAPKU