Noyob va radioaktiv metallar rudalarni qazish va qayta ishlash

Xyemogyen oxaktoshlar 
dengiz suvlaridagi eritmalardan kaltsit mineralining 
cho`kishidan hosil bo`ladi. Bularga asosan oxaktoshli tuf va oolitli oxaktoshlar kiradi.
Oxaktoshli tuflar 
kaltsiy karbonatga boy bo`lgan yer osti suvlarining yon 
bag`irliklardan yer yuzasiga oqib chiqadigan joylaridan to`planadigan serg`ovak 
jinslardir. Quruq xoldagi mustaxkamligi 80MPa. 
Oolitli oxaktoshlar
kaltsit minerali mayda zarachalarining kaltsiyli tsement bilan 
mustaxkamlanishidan tarkib topadi. Bunday oxaktoshlar dengiz tublarida hosil bo`lib, 
qat-qat yotadi. Mustaxkamligi 16 -20 MPa. 
Chaqiq ohaktoshlar
turli tarkibli ohaktosh bo`laklarining kaltsiyli tsement bilan 
mustahkamlanishidan hosil bo`lib, hosil bulishiga ko`ra ikkilamchi jins hisoblanadi. 
Aralash ohaktoshlar
dengiz va ko`l to`blarida keng tarkalgan bo`lib, organogen, 
hemeogen va chakik ohaktoshlardan hosil bo`ladi. bularga mergel misol bo`la oladi. 
Mergel tarkibi doimiy bo`lmagan ohak va gildan iborat jinsdir. 
Temirli jinslar yoki fyerrolitlar. 
Tarkibida temir moddasi ko`p bo`lgan bu 
jinslar loyqa-ko`ykalardan hosil bo`ladi. bu guruhga turli temir rudalari, jumladan, 
temir tufi, botqoqlik rudalari, siderit konkretsiyalari kabi cho`kindi jinslar kiradi. 
Temir tufi limonit, fosfor marganets tuzi birikmasidan iborat, rangi sari-qo`ngir, 
teksturasi asosan govak bo`lib, dengiz hamda ko`llarga temir gidroksidlarining 
cho`kishidan hosil bo`ladi.
Fosfatli jinslar yoki fosforitlar.
Bunday jinslar dengizlarning sayoz joylarida 
biohimik jarayonlar natijasida paydo bo`ladi. Ayniqsa, qumtosh, gil, karbonatlar ichida 
R
2
O
5
ning miqdori 20 - 45% ga yetsa, ular fosforitlar deb ataladi. 
Organik (cho`kindi) tog jinslari. 
Dengiz va okeanlar tubida hayvon, o`simlik 
hamda halok bo`lgan organizmlar qoldigining to`planishidan organogen jinslar hosil 

---

bo`ladi. organogen jinslar sergovak bo`lib, suvda eriydi, tashki kuch ta`sirida siqiladi. 
Bu guruhdagi jinslarga kremniyli jinslar-diatomit, trepel, opoqa va kaustobiolitlar-tosh 
ko`mir, qo`ngir ko`mir, antrotsit, ozokerit, yonuvchi slanetslar, torf, neft, asfalt va 
boshqalar kiradi.