Noyob va radioaktiv metallar rudalarni qazish va qayta ishlash

neotektonika
 
deb ataluvchi sohasi 
o`rganadi.

---

Neotektonikani akademik V.A.Obruchev (1863 - 1956) birinchi bo`lib 
umumiy tektonika fanidan ajratishni taklif qilgan va buni asoslagan. 
Er po`stining rivojlanish tarixi unda muttasil tektonik harakatlar bo`lib 
turganligidan darak beradi. Bunday harakatlar tog`
jinsi qatlamlarining 
yotish holatini, tuzilishini, relefini o`zgartiradi. Yer qatlamlaridagi, 
ayniqsa yosh qatlamlardagi bunday o`zgarishlarni aniqlash, ularni o`rganish 
muhim ahamiyatga egadir. CHunki ular hozirgi relef shakllarini hosil qilgan 
bo`lib, neft, gaz, ko`mir kabi foydali qazilmalarni bashorat qilish va 
qidirishda etakchi mezon hisoblanadi. 
Neotektonik harakatlar kechgan joylarni bir necha xil usullar 
yordamida aniqlash mumkin. 
Tektonik harakatlar tufayli neogen, to`rtlamchi davr yotqiziqlarida 
darz ketgan, bukilgan strukturalar hosil bo`lgan va balandliklarda qadimgi 
tekislanish yuzalari kabi qoldiq relef shakllari uchraydigan joylar mavjud. Ana 
shular tahlil qilinib, neotektonik harakatlarning tezligi va yo`nalishi, qanday 
geologik strukturalarni hosil qilganligi hamda ularga relefning qanday 
shakllari mos kelishi aniqlanadi.
To`rtlamchi davr yotqiziqlarning darz ketgan va uzilgan joylari 
Qorjontovda, Norin daryosi vodiysida va boshqa joylarda uchraydi. Er 
po`stining ko`tarilishi tufayli antropogen davri yotqiziqlari tog`larning 1800 - 
2000 m mutlaq balandliklarida, ya`ni daryo o`zanidan 600-700 m tepada qolib 
ketgan. Masalan, Pskom daryosi chap qirg`og`idagi 
nanay supasi
(Q
1
)
 
bunga 
misol bo`laoladi. Qadimgi tekisliklarning baland tog`
oralig`ida qolib ketishi 
neotektonik harakat kechganligidan darak beradi. Masalan, CHotqol, Pskom 
tog`lari orasidagi Maydontol (platosi) dengiz yuzasidan 2500 - 2800 m balandlikda 
joylashgan. 
Neotektonik va hozirgi zamon tektonik harakatlar vulkan otilishi, zilzila 
harakatlarida namoyon bo`ladi (zilzila bobiga karang). To`rtlamchi 
davrning boshlarida yer yorilishidan Afrikadagi Viktoriya va Tanganika 
ko`llari, Qizil dengiz va O`lik dengizlar hosil bo`lgan. Rossiya hududidagi 
Baykal ko`li ham antropogen davrida xosil bo`lgan deb hisoblanadi. 
Neotektonik harakatlar tufayli hozirgi davrdagi quruqlik va okean 
tublaridagi asosiy relef shakllari: tog`lar, tekisliklar, daryo vodiylari paydo 
bo`lgan.