Noyob va radioaktiv metallar rudalarni qazish va qayta ishlash

Prolyuvial lyossimon jinslar
 
vaqtincha oqar suvlar keltirgan mayda zarrali 
jinslar bo`lib, uning tuzilishi eol jarayonida paydo bo`lgan jinslarga o`xshab, 
ko`pincha qatlam - qatlam bo`ladi. Ba`zan unda qum qatlamchalari, linzalari va 
yirik donali materiallar uchraydi. Lyossimon jinslar uzoq vaqt namlansa, 
g`ovakligi kamayadi. Prolyuvial lyossimon jinslar tog` etagida va keng 
vodiylarda to`planadi. Qalinligi bir necha 10 m dan 100 m gacha boradi, ular tub 
jins va shag`al ustida yotadi. 
Delyuvial 
lyossimon 
jinslar
tog` 
yonbag`irlarida, 
gumbazsimon 
tepaliklarda, jar va daryo supalarining yonbag`irlarida keng tarqalgan. U 
sarg`ishsimon, mallasimon bo`z tuproqdir. Gorizontal bo`yicha bir xil, vertikal 
bo`yicha esa, turlicha o`zgarish (tovlanish) xususiyatiga ega. Uning bunday 
o`zgarish xususiyatiga ega bo`lishi o`zi paydo bo`lgan ona jinsning tarkibiga 
bog`lik. G`.O.Mavlonov delyuvial lyossimon jinslarni ikkiga ajratadi; birinchisi 
asosan mayda donali tuproqlardan iborat: unda chaqiq., yirik donali mahsulotlar 
(yirik qum, chag`irtosh, shag`al va qum linzalari) aralashgan bo`ladi. Bunday 
jinslar tog`li va baland tog`li o`lkalarning yonbag`irlarida keng tarqalgan. 
Delyuvial lyossimon jinslar yonbag`irdagi yog`in suvlari surib, sidirib 
keltirishidan to`planadi. Ularning qalinligi bir necha santimetrdan bir necha o`n 
metrgacha boradi. Ikkinchi xil delyuvial lyossimon jinslar asosan changsimon va 
13.4-rasm. CHiqaruv konusi. 

---

gil zarralardan iborat bo`lib, ularda chaqiq jinslar uchramaydi. Ular asosan 
yalangliklarda tarqalgan lyoss va lyossimon jinslardan iborat bo`lib, ko`hna 
supalarning emirilib, qayta yotqizilishidan vujudga kelgan. 
Ellyuvial lyossimon jinslar
sarg`ish - bo`z yoki malla - bo`z rangda 
bo`ladi. Ular asosan g`ovak, mayda donali, ko`pincha saralanmagan, o`zi paydo 
bo`lgan tub jins ustida yotadi, ostida va orasida siniq jinslar bo`ladi. Ellyuvial 
lyossimon jinslar tog`lardagi kichik maydonchalar, masalan, suvayrg`ichlarda, 
qirlar ustida va suv yuvmaydigan joylarda uchraydi. Ularning qalinligi bir necha 
santimetrdan 2 - 3 m ga boradi.