Nur təFSİRİ SƏKKİZİNCİ Cİld müƏLLİF: MÖHSÜn qəRAƏTİ TƏRCÜMƏ edəN: haci arzu

Nöqtələr

●Aləmlərin Rəbbi olan Allahdan savay bütün məbudlar bizə düşməndir. Qiyamət günü bütün bütlər dilə gəlib bütpərəstlərin əleyhinə şikayət edəcək.¹ Qiyamət günü bütlər bütpərəstlərdən üz çevirər, onlarla zidd düşər. Bu yolla onlar arasındakı ədavət üzə çıxar.²

●Allah-təala Həzrət İbrahimi (ə) ”seçilmiş” kimi sifətlərlə vəsf edir.³ Peyğəmbərlərin xətası günah yox, “tərki övla”, yəni daha yaxşının tərk olunmasıdır.

Bildirişlər

1. Xülya və yalan məbudlar bəşərin düşüncə, səadət və təkamülünün düşmənləridirlər.

2. İnsan öncə dünya və onu yaradana, sonra özünə diqqət yetirməlidir.

3. Təbliğdə bəzən özümüzü başqalarının yerinə qoymağımız lazım gəlir.

4. İnsanın yaranışı ən böyük ilahi lütflərdəndir.

5. Hidayət haqqı yaranmışa məxsusdur. Çünki tədbir və hidayət yaranışdan ayrı deyil.

6. Allahın yaratması və hidayəti bütlərin yox, məhz Onun insana sevgisini göstərir.

7. Hidayət rübubiyyət şənlərindəndir.

8. Hidayət (doğru yola yönəltmə) neməti (xilqətdən sonra) ən böyük nemətdir.

9. Yaradılış bir dəfə olur, hidayət isə daimidir.

10. İnsanın doyurulması və susuzluğunun yatırılması Allahın işidir. Su və çörək sadəcə vasitədir.

11. Öncə mənəvi nemətlərə, sonra maddi nemətlərə diqqət yetirilməlidir.

12. Xəstəliyin yaranmasında özümüz müqəssirik.

13. Şəfa Allahdandır, dərman yalnız vasitədir və onun təsiri Allahın iradəsindən asılıdır.

14. Ruh və cismin birlikdə şəfa tapması zəruridir.

15. Danışıq və xütbədə sözlərin uyğunluğu dəyərdir.

16. İlahi dünya görüşündə ölümlə iş başa çatmır və ölüm insan həyatının mərhələlərindən biridir.

17. Varlıq aləmindəki bütün işlər Allahdandır.

18. Ölüm də nemətdir. Ölüm ayədə başqa nemətlərlə yanaşı zikr olunur.

19. Harada şirk üçün zəmin varsa orada mübarizə aparılmalıdır. (Hidayət, təam və şəfa nemətləri ilə bağlı üç dəfə “huvə”, yəni “O” əvəzliyi işlədilmişdir. Amma yaranışdan, ölüm və həyatdan danışarkən həmin əvəzlik işlədilmir. Uyğun fərq belə izah oluna bilər ki, yaranış və ölümü hamı Allah tərəfindən bilir və bu istiqamətdə şirkə yer yoxdur. Amma çox vaxt tərbiyə və şəfa xalqa, qidaya, dərman və həkimə aid edilir. Beləcə, Quran tövhid ruhiyyəsinə təravət vermək üçün “huvə” əvəzliyini işlədir. Yəni bütün işlər Onun - Allahın əlindədir.)

20. İbadət fəlsəfələrindən biri Allaha təşəkkürdür. (İbrahim (ə) əmisinə və öz qövmünə buyurdu: “Nəyə pərəstiş edirsiniz?” Dedilər ki, bütə. Həzrət İbrahim (ə) bu ayələrdə Allaha ibadət fəlsəfəsini bəyan edir.)

21. Heç kim Allahın lütflərindən ehtiyacsız deyil. Əgər həzrət İbrahim Xəlilullah özünü Allahın bağışlamasına ehtiyaclı bilirsə, biz necə arxayın ola bilərik?!

22. Allahın əfvi bizim haqqımız yox, Onun mərhəmətidir. Bəli, öz əməllərimizə güvənməyək. Çünki həzrət İbrahim (ə) də öz işinin mükafatına yox, Allahın əfvinə göz dikmişdi.

23. Ümid və qorxu bir dəyərdir.

24. Allahın rübubiyyəti insanı Onun əvf və bağışlamasına yönəldən səbəbdir.

25. Bağışlanma istəyi peyğəmbərlərin qaydasıdır.

26. Əgər Allahın xüsusi lütfü olmasa, insan istənilən bir mərhələdə xətaya yol verə bilər.

27. Peyğəmbər kəlamlarında yaranış və məadın təzahürləri aşkardır.

28. İnsanların maddi və mənəvi ehtiyaclarının təmini başlanğıcdan sonadək Allahın əlindədir.

Ayə 83: