Nur təFSİRİ SƏKKİZİNCİ Cİld müƏLLİF: MÖHSÜn qəRAƏTİ TƏRCÜMƏ edəN: haci arzu

Rəhman və rəhim Allahın adı ilə

﴿بسم الله الرحمن الرحيم﴾

Ayə 1, 2:

﴿قَدْ أَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ هُمْ فِي صَلَاتِهِمْ خَاشِعُونَ﴾

“Şübhəsiz, möminlər nicat tapdılar. Həmin kəslər ki, namazlarında xüşuludurlar (mütidirlər).”

Nöqtələr

●Quranda “fəlah” (qurtuluş, nicat tapma) sözü “ləəllə” (bəlkə də) sözü ilə 11 dəfə yanaşı işlənmişdir (“ləəlləkum tuflihun”). Həmin söz üç yerdə “ləəllə” sözündən ayrı qeyd olunmuşdur və həmin üç məqamdan biri hazırkı, digəri “Şəms”, üçüncüsü “Əla” surəsində əks olunmuşdur. Bu üç halı bir-biri ilə müqayisə etdikdə aydın olur ki, iman və paklanmanın eyni bir cövhəri var.

●Bütün İslam proqramlarının üstün və son məqsədi insanın qurtuluşudur. Quranın bir çox ayələrində təqvadan danışılır, dini hökmlər təqvaya çatma yolu kimi tanıtdırılır.² Təqvanın son məqsədi isə qurtuluşdur.³ Maraqlıdır ki, İslam dininin mühüm və son məqsədi onun ilkin şüarında bəyan olunmuşdur: “Deyin “la ilahə illəllah” qurtulun!” Bəli, Allahın birliyinə iman gətirin və “la ilahə illəllah” deməklə nicat tapın.

●Hər gün gündəlik (yövmiyyə) namazlarının azan və iqaməsində “həyyə ələl fəlah” cümləsini 20 dəfə dilə gətiririk. Son məqsədi fəryad çəkərək elan edirik ki, yolu itirməyək. (“Həyyə ələl-fəlah” - “tələsin qurtuluşa!”)

●Quran iman gətirənlərin və nəfsini paka çıxaranların nicat tapdığını bildirir.¹ Küfr isə başqa bir bəyanatla çıxış edirdi. Firon deyirdi ki, bu gün kimin gücü və üstünlüyü varsa, o, nicat tapmışdır.²

●“Fəlah” sözü cücərmə, böyümə mənalarını bildirir. Əkinçilərin “fəllah” adlandırılmasının səbəbi bu ola bilər ki, onlar toxumun torpaqda cücərməsinə zəmin hazırlayırlar. Torpaqda yerləşən toxum üç yolla özünü xilas edib işıqlı havaya çıxır: Öncə torpağa kök atır, sonra torpaqdan qidalanır, daha sonra yoluna çıxan torpağı kənarlaşdırır.

Bəli, insan da özünü xilas etmək, açıq tövhid səmasına çıxmaq, maddiyyat zülmətlərindən qurtulmaq, nəfs istəkləri və tağutların boyunduruğundan azad olmaq üçün eynən həmin toxum kimi hərəkət etməlidir: O, dəlillərlə əqidə köklərini möhkəmləndirməli, sonra təkamülü üçün verilmiş imkanlardan faydalanmalı, daha sonra qarşısını kəsən maneə və düşmənləri kənarlaşdırmalıdır. Bəli, insan açıq tövhid fəzasına çıxmaq üçün “la ilahə illəllah” deməklə qeyri-ilahi məbudları dəf etməlidir.

●Bir şəxs namaz qıldığı vaxt saqqalı ilə oynayırdı. Həzrət Peyğəmbər (s) buyurdu: “Əgər onun qəlbində xüşu olsaydı, belə namaz qılmazdı.”³

●İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: “Namazda xüşu dedikdə, gözü qapamaq nəzərdə tutulur.”⁴

Kimlər qurtuluş əhlidir?

1. Abidlər (“Rəbbinizə pərəstiş edin, ola bilsin ki, nicat tapasınız”);⁵

2. Əməlləri dəyərli və ağır gələnlər.⁶

3. Xəsislikdən uzaq olanlar.⁷

4. Hizbullah (“Allahın firqəsi nicat tapmışdır”;)⁸

5. Çox zikr edənlər (“Allahı çox zikr edin ki, nicat tapasınız”;)⁹

6. Təqvalılar (“Ey düşüncə sahibləri! Təqvalı olun ki, nicat tapasınız”;)¹⁰

7. Mücahidlər (Allah yolunda cihad edin ki, nicat tapasınız”;)¹¹

8. Tövbə edənlər (“Ey iman əhli! Tövbə edin ki, nicat tapasınız”;)¹²