Nur təFSİRİ

رلا ِللهٱ ِمْسِب
 ِنمْح
 
رلٱ
 ِمی ِح
 
"Rəhman və Rəhim Allahın adı ilə" 
 
Ayə 1: 
﴾ٌدَحَأ ُ اللّ َوُه ْلُق﴿
 
“De ki, O yeganə Allahdır.” 
 
Nöqtələr 
 
◘“Əllah” sözü “Vəlihə” sözündəndir. Bu söz heyrət mənasını bildirir. Yəni 
yaranmışlar ilahi həqiqəti dərk etməkdə acizdirlər, onun zatını tanıya bilməzlər. Həzrət 
1
“Təfsiri-nurus-səqəleyn” 
2
“Misbahi-kəfəmi”, s. 246 

---

324 
Əli (ə) buyurur: “Allah sözünün mənası budur ki, o yaranmışları heyrətə salan məbuddur. 
Çünki gözlərdən gizlidir, düşüncələrdən pərdələnmişdir.”
1
◘“Vahid” və “Əhəd” sözləri arasında fərq var. “Vahid” sözü o zaman işlədilir ki, 
onun ardınca iki və üç də olsun. “Əhəd” sözü isə yeganə mənasını bildirir. Əgər deyilsə 
ki, insanın qarşısına bir nəfər çıxa bilməz, bu o deməkdir ki, iki nəfər çıxa bilər. Amma 
əgər deyilsə ki, bir nəfərin qarşısına kimsə çıxa bilməz, bu o deməkdir ki, onun qarşısına 
çıxacaq qüvvə yoxdur. “Əhəd” sözü “bir” yox, “yeganə” mənasını bildirir. 
◘Tövhid imanla küfr arasında sərhəddir. Tövhidi qəbul etmədən iman qalasına daxil 
olmaq mümkün deyil. Peyğəmbərin (s) ilk sözü “La ilahə illəllah”, tövhid kəlmələri 
olmuşdur. Tövhid kəlmələri cəmi üç hərifdən təşkil olunmuşdur. (Əlif, lam, ha) Bu 
kəlmələi zikr edərkən hətta dodaq tərpənmir. Amma tövhidə əməl məsum rəhbərlərə 
itaətdən başlayıb onların canişinlərinə itaətədək davam edir. Çünki məsum imama inam 
və itaət tövhid şərtidir. 
İmam Riza (ə) Məmunun məcburiyyəti ilə Mədinədən Mərvə hicrət etdi. Nişapura 
çatdığı vaxt insanlar onun ətrafına toplaşdılar, ondan hədiyyə və göstəriş istədilər. İmam 
buyurdu: “Atam atasından, o da babasından, o da Peyğəmbərdən (s) belə nəql edir ki, 
Allah buyurur: “Tövhid mənim qalamdır, hər kəs bu qalaya daxil olsa, mənim qəhr-
qəzəbimdən amandadır.” İmam sonra buyurur: “Əlbəttə ki, tövhidin şərtləri var. Mən 
onun şərtiyəm. Yəni vilayətsiz tövhid qəbul deyil.” İmam Mehdinin (ə. c.) qeybi 
dövründə də onun öz göstərişi ilə ədalətli fəqihlərə itaət olunmalıdır. Demək, kamil 
tövhid Allahın birliyinə inam, istənilən bir şirk düşüncə və əməldən uzaqlıq, məsum 
rəhbərə itaət, qeyb dövründə ədalətli fəqihlərə tabeçilikdir. 
◘Həzrət Əli (ə) oğlu imam Həsənə (ə) məktubunda yazır: “Əgər Rəbbinin şəriki 
olsaydı, o da peyğəmbərlər göndərərdi. Beləcə insanlar onu tanıyar, bəndəlik edərdilər.”
2
◘Allahın birliyinin dəlili onun yaratdıqları arasındakı həmahənglikdir. İmam Sadiq 
(ə) varlıq aləmindəki həmahəngliyi Allahın yeganəlik nişanəsi sayır.
3
Günəş, ay, yer, su, 
külək, torpaq, başqa yaranmışlar arasında mövcud olan nizam yaradanın yeganəliyindən 
danışır. İnsan oksigen alıb karbon xaric edir. Amma bitkilər tərsinə, karbon alıb oksigen 
xaric edirlər. Körpənin ehtiyacları valideyn məhəbbəti ilə ödənir. Piydən yaradılmış göz 
şor su ilə qorunur. Mədəyə yol olan ağız həzm üçün şirin su istehsal edir, rütubət yaradır. 
◘Cəməl savaşında bir bədəvi ərəb həzrət Əlidən (ə) tövhid haqqında soruşdu. 
Döyüşçülər onun bu sualından narahat oldular. Həzrət buyurdu: “Bizim savaşımız tövhid 
üçündür.” Sonra tövhidin həqiqi mənasını bəyan etdi.
4
◘Allah təkcə zatı baxımından yox, həm də sifətləri baxımından yeganədir. O biz 
insanlar kimi deyil ki, sifətləri zatından ayrı olsun. Bizim bu gün elm və gücümüz var. 
Amma uşaq vaxtı bu sifətlərə malik deyildik. Qocaldığımız vaxt isə həmin sifətləri əldən 
veririk. Allahın elm və qüdrəti var və O bu sifətləri sonradan qazanmayıb. Elm və qüdrət 
Allahın zatındadır. Məxluqluq, acizlik, yoxsulluq heç vaxt bizdən ayrı olmayıb və 
olmayacaq!