Nur təFSİRİ

“FƏCR” SURƏSİ 
 
(89-CU SURƏ; 30 AYƏ) 
 
OTUZUNCU CÜZ 
 
“FƏCR” SURƏSİNİN SİMASI 
 
Məkkədə nazil olmuş bu surə otuz ayədən ibarətdir. 
Surənin adı onun ilk ayəsindən götürülmüşdür. “Fəcr” dedikdə “sübh ağartısı” 
mənası nəzərdə tutulur. 
Digər Məkkə surələri kimi bu surənin də ayələri qısa və atəşlidir. Surə ciddi 
xəbərdarlıqlarla müşayiət olunur. 
Surənin müxtəlif ayələrində axşam və səhər çağlarına and içilir, azğın qövmlərin 
taleyi yada salınır. Allahın insanların sınağa çəkilməsi ilə bağlı sünnəsi, insanların bu 
yönümdə fərqli reaksiyaları, qiyamət səhnəsi, bu səhnədə günahkarların peşimançılığı, 
xeyir əməl sahiblərindən razılıq hazırkı surənin əsas mövzularındandır. 
Rəvayətlərdə tövsiyə olunur ki, “Fəcr” surəsi vacib və müstəhəb namazlarda 
oxunsun. Çünki bu surə “Hüseyn” surəsi adlanır.
1
رلا ِللهٱ ِمْسِب
 ِنمْح
 
رلٱ
 ِمی ِح
 
"Rəhman və Rəhim Allahın adı ilə" 
 
Ayə 1, 2, 3, 4, 5: 
 ِ ل ٌمَسَق َكِلَذ يِف ْلَه﴿﴾ ِرْسَی اَذِإ ِلْی للا َو﴿﴾ ِرْت َوْلا َو ِعْف شلا َو ﴾ ٍرْشَع ٍلاَیَل َو﴿﴾ ِرْجَفْلا َو﴿
 يِذ
﴾ ٍرْج ِح
 
1. “And olsun sübh ağartısına”; 2. “And olsun 10 gecəyə”; 3. “And olsun cütə və 
təkə”; 4. “And olsun ötüb keçən gecəyə”; 5. “Düşüncə sahibləri üçün (bu andlarda) 
mühüm bir and yoxmu?” 
 
Nöqtələr 
 
◘”Fəcr” sözü əslində parçalanma mənasını bildirir. Bu söz ayədə gecə qaranlığının 
sübh ağartısı vasitəsi ilə parçalanması mənasını ifadə edir. Həmin anlar çox müqəddəs və 
dəyərli anlardır. Həmin vaxt canlılar hərəkətə gəlir və yeni gün başlayır. 
Bəzi rəvayətlərə əsasən “fəcr” sözü imam Mehdiyə (ə) işarədir. Yəni zülm və fəsad 
qaranlığı həzrətin qiyam sübhü ilə parçalanar.
2
◘”Hicr” qadağan mənasını bildirir. Hazırkı ayədə bu söz əql mənasında 
işlədilmişdir. Yəni ağıl insanı pis işdən çəkindirir. Necə ki “məhcur” sözü işlədilməsi 
qadağan olan mənasını bildirir. 
1
“Təfsiri-nurus-səqəleyn”; “Təfsiri-Safi” 
2
“Təfsiri-Bürhan” 

---

244 
◘Rəvayətlərdə “şəf” sözünün cüt “vətr” sözünün tək mənasını ifadə etdiyi bildirilir. 
Bununla bağlı bir çox nümunələr göstərilir. Məsələn, bildirilir ki, vətr ərəfə gününə, şəf 
qurban gününə işarədir. Bəzən şəf sözünün Səfa və Mərvə dağlarına, vətr sözünün 
Kəbəyə işarə olduğu bildirilir. Bəzilərinin nəzərincə, vətr yeganə Allah, şəf yaranmışlar 
mənasını ifadə edir. Bu iki sözün şəf və vətr kimi müstəhəb namazlara işarə olduğunu 
bildirənlər də var. Bəziləri də qeyd edirlər ki, şəf dedikdə zil hiccənin 9 və 10-cu günləri, 
vətr dedikdə məşər gecəsi nəzərdə tutulur.
1
◘Zaman xeyli dəyərli, bəlkə də müqəddəsdir. Onu boş yerə sərf etməyək. Allah 
sübhə, günorta çağına, gündüzə, axşamçağına and içir.”
2
Maraqlıdır ki, səhərə üç yerdə and içilir.
3
◘”Vələyalin əşr” ayəsində ya ramazan ayının son 10 gecəsi, ya da zil hiccə ayının 
başlanğıc 10 gecəsi nəzərdə tutulur. Ramazanın birinci 10 günlüyünə qədr gecələri, zil-
hiccənin birinci 10 günlüyünə ərəfə günü və qurban bayramı günü daxildir.