Nutq o`stirish nazariyasi va metodikasi fanining asosiy nazariy matni

qism. Lug‘at ishi. Topishmoqlarni topish. Dastur mazmuni. Bolalarni topishmoqlardagi obrazli ifodalarning mazmunini tushunishga o‘rgatish.

qism. Nutqning tovush madaniyatini tarbiyalash. ,,r-l“ tovushlarining to‘g‘ri talaffuzini mustahkamlash. Dastur mazmuni.„r-l“ tovushlarining to‘g‘ri talaffuzini aniqlash,mustahkamlash, fonetik idrokni o‘stirish. „ r - l“ tovushlari bo’lgan so‘zlami aniq va cho’zib talaffuz etishga o’rgatish.

Mashg'ulotning borishi. Tarbiyachi bolalarga tipratikan haqidagi she’rni aytib beradi. So‘ngra tarbiyachi so‘raydi: „Tipratikanning tanasi nimalar bilan qoplangan? “ (ignalar bilan .) „Tipratikan qanday ? “ (Tikanli.) Tipratikan haqidagi topishmoqni tinglashni taklif etadi:

Tikuvchimas, bichuvchimas, Ninasi ancha ekan, yoviga sanchar ekan. So‘ng shu topishmoq yuzasidan ham savollar beradi: „Nima uchun: ninasi ancha ekan, yoviga sanchar ekan — deb aytilgan? (Chunki uning tanasi ignalar bilan qoplangan, bironta yovvoyi hayvon uni yemoqchi bo’lsa, dumaloqlanib olib ignalarini tikkaytirib oladi, natijada uning ignalari yovga (dushmaniga) sanchiladi. Biz ham uni tutib olmoqchi bo'lsak, ignalarini qo'limizga sanchib olishi mumkin. Unga tegib bo’lmaydi, tikanli.) Yana bitta topishmoq aytadi: „ Ignalarini o’zj bilan olib yuradi, Tikishni esa bilmaydi“. Tarbiyachi so’raydi: Nima uchun „Tikishni bilmavdi“ deyilgan? Yana qanday ignalar bor, ular nima uchun kerak? (Tikuv ignalari, tikish uchun.) Tipratikanning ignaiari bilan tikish uchun ishlatiladigan ignalar nimasi bilan o ‘xshash? (ular o'tkir, uzun, ingichka.) Tarbiyachi „Tipratikanlar“ rasmini („Yovvoyi hayvonlar— seriyali rasmlardan) ko‘rsatadi. Bolalarga uni diqqat bilan ko’rib chiqishni taklif etadi va savollar beradi: „Bu rasmda nima tasvirlangan? Ona tipratikan nima qilyapti? Tipratikan bolalarichi? Tipratikanlar nima yeydi? Unga ignalar nima uchun kerak? U qanday? Tipratikanni nima bilan taqqoslash mumkin ?— Javoblarni tinglaydi va bolalarga tipratikanlar haqida aytilganlarni esdan chiqarmaslikni aytadi. Shu rasm yuzasidan bir bolaning hikoyasi: „Ona tipratikan va tipratikanchalar yashashar ekan. Kunlardan bir kuni ular o’tloqqa sayr qilgani borishibdi. Ona tipratikan shiliqqurtlarni ko‘rib ularga tikilib qaray boshlabdi. Ikkita tipratikancha esa qo’ng‘izga qarab o'ylashibdi, bu kuni ekan, bitta