Нязяри вя практики риторика

§3.2.3. Məntiq qanunları

Məntiq qanunları, formal məntiqin qanunları həm sübut­etmə prosesini qurmağa kömək edir, həm də nitq davranışının əsrlər boyu işlənilib hazırlanan prinsipləri aspektindən ona nə­za­rət edir. Əgər sillogistika hər şeydən əvvəl müvafiq anlayış­ların qeyri-dəqiqliyinin qarşısını alırsa, məntiqi qanunlar hər şey­­dən əvvəl əsas təfəkkür prinsiplərinin pozulmamasına və mü­bahisə etmə fomalarının düzgünlüyünə təminat verir.

Bu o deməkdir ki, düzgün düşünmək və düzgün mübahi­sə etmək məsələləri normativ müstəvidə yenə də öyrənilir – rito­rika. Burada da öz məsləhətlərini verir. Məsləhətlər isə məq­­sə­dəuyğunluq və əlverişlilik prinsiplərinə söykənir: mən­tiq qanunlarına əməl etmək nitq qarşılıqlı təsir şəraitinin rahat­lı­ğını təmin edir. Bu zaman hər iki həmsöhbət cəmiyyətdə for­ma­laş­mış bəzi ünsiyyət normalarına əməl edir. Bu normaların reallaşmasını isə dörd məntiq qanunu təmin edirdi.

1. 
   eyniyyət qanunu;
   
2. 
   ziddiyyət qanunu;
   
3. 
   üçüncünü istisna qanunu;
   
4. 
   kifayət qədər əsaslandırma qanunu.