O bobojonov k. Jumaniyozov

Masalan: agarda hisobotda foyda va zararlar to’g’risidagi ma’lumotlar 
ma’lum davrni qamragan bo’lsa, faqat shu davrdagi daromadlar va sarflar 
to’liq yoritilishi lozim; shuning uchun tegishli davrdagi hisobga olish va 
qo’llanilgan baholar tartibi va usuli, ya’ni hisob siyosati taqdim qilinishi 
lozim;
mazmunining shakldan ustunligini - ayrim vaqtlarda hisobotda 
keltirilgan ma’lumotlar va voqealar har xil tushuniladi. Ushbu voqealarni 
yuridik va iqtisodiy tomonidan ko’rish lozim. Lekin sub’ektlarning hisobot 
ma’lumotlarida muomala va voqealar asosan iqtisodiy mazmuniga 
asoslanib bayon qilinishi lozim.
xolislik - foydalanuvchilarning qanday bo’lishidan qat’iy nazar 
axborotlar ob’ektiv (xolisona) bo’lishi zarur. Buxgalteriya hisobotida 
foydalanuvchilarning u yoki bu qarorni qabul qilishga yordam beruvchi 
ma’lumotlar keltirishidan qat’iy nazar undagi ma’lumotlar xolis bo’lishi 
shart;
extiyotkorlik (konservatizm) - hisobot ma’lumotlarining ishonchlilik 
darajasini baholayotganda uning noma’lumlik omilini ham e’tibordan 
chetda qoldirish mumkin emas. Bu ma’lumotlar o’tgan yilda sodir bo’lgan 
voqealarni o’zida aks ettirishiga qaramay bu voqealarning kelgusi davrga 
393

---

ta’sir qilishi nuqtai nazarida o’rganish natijasida ularning mohiyati 
ochiladi. Shuning uchun ham hisobot tuzayotganda va ushbu natijalarni 
baholayotganda ehtiyot bo’lish zarur;
tekshirish mumkinligi - ayrim hollarda u yoki bu muomala yoki 
voqealarga ishonchsizlik bilan qaralsa mustaqil va malakali auditorlar 
tomonidan hisobotdagi ma’lumotlar qisman yoki to’liq tekshirilishi 
mumkin;
ma’lumotlarning taqqoslanishi - hisobot ma’lumotlaridan 
foydalanuvchilar sub’ektning hisobotiga asosan uning dinamikasini va 
tuzilishini tahlil qilishi mumkin. Hisobotlarni taqqoslovchi bahoda yoki 
birlikda tuzish shu davr ichida ushbu sub’ekt yoki bir nechta turdosh 
sub’ektlarning kommersiya, ishlab chiqarish va moliyaviy faoliyatlarini 
o’rganish imkoniyatini beradi.
O’zbekiston Respublikasining "Buxgalteriya hisobi to’g’riisda"gi 
Qonuniga asosan sub’ektlarning yillik hisobot ma’lumotlari banklar, 
birjalar, investorlar, iste’molchilar, ta’sischilar, mol etkazib beruvchilar va 
boshqa tashqi foydalanuvchilar uchun ochiq hisoblanadi va ushbu 
ma’lumotlar tegishli tartib va muddatda gazeta va jurnallarda chop 
qilinishi lozim.