O liy o'q u V yurtlarining arxitektura V a qurilish ta ’lim y o ‘n alish I talabalari uchun darslik

£~
cr, + cr, + cr. 
cr
£ „ = -
------ 4------ - = — -------=-------
- = — .
(4 .1 8 )
3 
3 K -3
3 
К
4 .8 . D e f o r m a t s iy a n in g p o te n s ia l e n e r g iy a s i
D e fo rm a ts iy a n in g p o te n s ia l e n e rg iy a s i deb, e la s tik d e fo rm a ts iy a n a ti- 
ja s id a m a te ria ld a to ‘ p la n a d ig a n e n e rg iya g a a y tila d i.
J is m n in g h a jm b irlig ig a ( I s m 3) t o ‘ g ‘ r i ke lg a n p o te n sia l e n e rg iya d e fo r­
m a ts iy a n in g s o lis h tirm a p o te n s ia l e n e rg iy a s i deb ataladi va w h a rfi b ila n

---

b e lg ila n a d i. J is m n in g t u r li n u q ta la rid a
и
n in g q iy m a ti 
tu rlic h a boMadi.
E la s tik s is te m a d a t o ‘ p la n g a n p o te n s ia l e n e rg iy a n i 
hiso b la sh uchun e n e rg iy a n in g saqlanish q o n u n id a n fo y - 
d a la na m iz.
A v v a l o d d iy c h o ‘ z ilis h h o la tid a b o M g a n s te rje n n i 
k o ‘ rib
0
‘ ta m iz (4 .1 0 -ra s m ). A g a r sterjenga q o ‘ y ila d ig a n
s ta tik k u c h la r m iq d o rin i o z-o zd a n o s h irib b o rsa k, k u ch
oshgan sari, osilgan k u c h sathi pasaya b o ra d i v a shunga 
m os ra v is h d a u n in g p o te n s ia l e n e rg iy a s i h a m ka m a ya
b o ra d i, c h o ‘ z ila yo tg a n sterjen d e fo rm a ts iy a s in in g potensial 
energiyasi esa orta b o ra d i.
Y u k n in g o rtis h i o h ista b o M g a n lig i sa b a b li, sterjen uch- 
id a g i k o ‘ c h is h n in g te z lig i ju d a past boMadi. Shu boisdan 
m assalarda yuzaga k e la d ig a n in e rs iy a k u c h la ri va ene rg i­
y a n in g s o c h ilis h in i h is o b g a olm asa ham boM adi. D em ak, 
ste rje n n in g k in e tik e n e rg iy a s i ham o ‘ zg a rm a yd i. Y u k n in g
p o te n sia l energiyasi to M ik ra v is h d a s te rje n n in g e la s tik de­
fo r m a ts iy a s i p o te n s ia l e n e rg iy a s ig a a y la n a d i. Y u k
y o ‘ qotgan p o te n sia l e n e rg iy a n in g m iq d o ri, u n in g hara ka ti 
(p a sa yish i) ja ra y o n id a bajargan ishga te n g b o M g a n lig i sababli, d e fo rm a ts iy ­
anin g p otensial e n e rg iy a s in i a n iq la sh m asalasi tashqi k u c h la r baja rg a n is h n i 
aniqlash m asalasiga k e ltir ila d i. O d d iy c h o ‘z ilis h d a ta sh q i k u c h la r baja rg a n