f ) ___I A
« в , . ;
I
12.5-rasm.
Sistem aning erkinlik darajalari.
Aslida real konstruksiyalarda massa butun element hajmi b o ‘ylab yoyil-
gan boMadi. Bu esa m assalaming soni cheksiz ko‘p demakdir. Shunday ekan,
m assalam ing holatini belgilovchi param etrlar ham cheksiz k o ‘p boMadi.
Shunga k o ‘ra, gap real konstruksiyalar ustida borganda, ularning erkinlik
darajasi cheksiz k o ‘p deb yuritiladi. Biroq sistemaning erkinlik darajasi
qancha k o ‘p boMsa, hisob ishlari shuncha murakkablashadi. Shu sababli
ko‘pincha texnik hisoblarda, uncha ju z ’iy boMmagan xatolikka yoM qo'yilgan
holda, sistem aning erkinlik darajasi chekli ravishda olinadi. Bunday m as-
salar sistemaning ayrim ayrim nuqtalariga, masalan, inshootdagi og‘ir yuk
lar joylashgan yerlarga to ‘p!anadi.
12.6-rasmda erkinlik darajasi birga teng boMgan sistemaning konstruksi-
yasi va hisoblash sxemasi tasvirlangan. Shakldagi suv bosimi minorasi va
bir qavatli ramada massa asosiy yuk joylashgan yerga to ‘plangan.
/
12.6-rasm.
Erkinlik darajasi birga teng boMgan sistem aning konstruksiyasi
va hisoblash sxemasi
12.4. Inshootlar dinamikasi usullari
Inshootlar dinamikasida statik va energetik usullar mavjud. Statik usul-
ning mohiyati shundan iboratki, bunda dinamika masalalari Dalamber prin-
sipi asosida shaklan statika masalalariga keltiriladi, y a’ni dinamika teng-
lamalari statika tenglamalari ko‘rinishiga keltiriladi.
Dalamber prinsipiga ko‘ra dinamikaning m uvozanat tenglamalari qu
yidagicha ifodalanadi:
£ * + ( - я £ ) = 0
■ni
di
d 2y
dt
f ) = 0
Z
z
+ (-
w
, ^
t
) = 0
(12.3)
Bu yerda m-muvozanati tekshirilayotgan jism ning massasi; x, y, z -
jismning koordinata o ‘qlari bo‘ylab chiziqli ko‘chishIari; S X , L Y , ZZ-jism -
ga ta ’siri etayotgan kuchlar proeksiyalarining yigMndisi, qavsdagi hadlar
m assaning inersiya kuchini ifodalaydi.
Vaqt bo‘yicha olingan hosilani nuqta bilan belgilasak, tenglama quyi
dagi sodda ko‘rinishni oladi:
|
