ustivorlik yo'qoladigan holdagi kritik kuchlanish kelib chiqadi: •) min
•
•
• •
♦
bu yerda r'min = ——- kesimning minimal inersiya radiusining kvadrati. F deb belgilasak (buni sterjenning egiluvchanligi deb ataladi). kritik kuchlanish formulasi quyidagi ko‘rinishga keladi: л - Е Shuni nazarda tutish kerak-ki, Eyler formulasini chiqarishda kuchlanish proporsionallik chegarasi cr, dan ortib ketmaydi, deb olingan, aks holda egilgan o‘q elastik chiziq bo‘lmas edi. Shunday qilib, Eyler formulasi quyidagi chegarada qoMlanishi mumkin: Bu formuladan sterjen egiluvchanligining chegaraviy qiymatini aniqlash mumkin: Misol. St.3 markali po‘lat uchun £ = 2,1-106 k g k /sm 2, proporsionallik chegarasi crn = 2000k g k/sm 2 Bu qiymatlami formulaga qo‘yib, egi- luvchaniikni hisoblaymiz: St. 5 markali po‘lat uchun Я = 90 boMadi. Yog‘och uchun E = 100000kg k/sm 2 va a n = \1 5 kg k!sm 2 Binobarin yog‘och sterjenlar uchun chegaraviy egiluvchanlik quyidagi qiymatga teng boMadi: Shunday qilib, egiluvchanlik poMat sterjenlar uchun 100 dan, yog‘och 3,142 -100000 ^ 175
sterjenlar uchun 75 dan kam bo‘lmasa, Eyler formulasidan foydalanish mumkin. 0 ‘rtacha va kichik egiluvchanlikka ega boMgan sterjenlar uchun, ya’ni elastiklik chegarasidan tashqarida ishlaydigan sterjenlar uchun olimlar tajri- balar asosida kritik kuchni aniqlaydigan qator formulalar taklif etganlar. Kritik kuchlinish cr*, ni topadigan formu- lani chizmada tasvirlasak (13.6-rasm), elas
